UC-NRLF
B M 0^D M73
THE
HISPERICA FAMINA
CAMBRIDGE UNIVERSITY PRESS WAREHOUSE,
C. F. CLAY, Manager.
iLoniron: FETTER LANE, E.C.
CFlimiiurfiJ) : loo, PRINCES STREET.
JSnrlin: A. ASHER AND CO.
ILcipjig: F. A. BROCKHAUS.
i^cto lork : G. P. PUTNAM'S SONS.
ISombaB anU Calcutta: MACMILLAN AND CO., Ltd.
[All Rights reserved]
THE
HISPERICA FAMINA
EDITED
WITH A SHORT INTRODUCTION
AND INDEX VERBORUM
BY
FRANCIS JOHN HENRY JENKINSON,
FELLOW OF TRINITY COLLEGE, CAMBRIDGE,
UNIVERSITY LIBRARIAN
WITH THREE FACSIMILE PLATES
CAMBRIDGE :
AT THE UNIVERSITY PRESS
1908
%l^^^'
Cambtiljgt :
PRINTED BY JOHN CLAY, M.A,
AT THE UNIVERSITY PRESS.
PREFACE
'' I ^HIS small work has been so long in hand that I have
-*- almost certainly forgotten some of those who in its
earlier stages helped it on. I think Dr Henry Jackson more
than any one else made me undertake it ; and I have owed
much all along to his suggestive encouragement. A chance
question addressed to the Rev. H. M. Bannister after the text
was set up in pages, has given a new value to the edition as
far as the A-text is concerned ; for Mr Bannister at once
offered to collate the proofs with the Vatican manuscript ;
and this he did at least twice, noting every detail (such as
erasures, &c.) which could have any significance, and com-
municating to me his own conclusions formed on the spot.
Monsieur Leopold Delisle, besides taking a friendly interest
in my desultory labours, deposited the Paris fragments in the
University Library at Cambridge and enabled me to study
them minutely at my leisure. Ludwig Traube has not lived
to receive my thanks for his abundant sympathy and readi-
ness to give more than 1 asked for and more than I was
competent to use. Of those to whom we must look to carry
on Dr Traube's work, I am especially grateful to Professor
W. M. Lindsay for several letters containing information
supplementary to his remarkable pamphlet on Contractions.
Mr Hessels has looked with a friendly eye on a by-path
vi PREFACE
running near the line of his own studies, and has more than
once told me of articles and paragraphs which otherwise
I should not have seen. The Rev. W. G. Searle searched
charters of Athelstan, among which he is more at home than
I am, for Hisperic words. The Bishop of Salisbury, visiting
Cambridge for a few hours, found, it seems, the solution of
one enigma (see Index s.v. dedronte). The Provost of
King's, Dr Rudolf Ehwald, Professor Paul Meyer, and others
'quorum forte preteriui nomina,' have all added pebbles to
my heap ; and the smaller the heap the more each pebble
counts.
The infrequent reader may wonder what I have done
myself I am under no illusion as to that. ' Cedo illi qui
plus nouerit in ista peritia.'
Cambridge,
September 27, 1908.
F. J. H. J.
TABLE OF CONTENTS
Introduction. page
Origin and aim of this edition ix
Authorship of the Hisperica Famina x
Analysis of the A-text xi
The B-text . xii
The C-text xiii
The D-text xiii
The vocabulary of the Hisperica Famina .... xiii
Hisperic words in a glossary xvi
The syntax of the Hisperica Famina xvii
The rhythm of the Hisperica Famina xvii
The Hisperica Famina and Gildas xix
The Lorica xxii
Ad rubiscam xxiii
'Adelphus adelpha' xxiii
The manuscripts xxiv
The Vatican manuscript xxiv
The compendium for nain in the Vatican manuscript . . xxvii
Additional notes on the Vatican manuscript by the Rev.
H. M. Bannister xxviii
The Echternach manuscript xxx
The St Victor manuscript xxxiv
The Cambridge (Canterbury) manuscript (Gg. 5. 35) . . xxxvi
The St Omer (St Bertin) manuscript xxxviii
Authorities quoted xxxix
Texts :
Hisperica Famina, A-text i
B-text 23
Sphaera Pythagorae 31
Miscellaneous entries 32
Dialogus: 'Ad deum meum' . 33
Hisperica Famina C-text (Glossae collectae) • • • 35
D-text 43
Lorica 51
Rubisca 55
Hymnus: 'Adelphus adelpha' 61
Index Verborum 65
LIST OF PLATES
{to follow page xl)
I. Cod. Vat. Regin. Lat. 8i. The first page, containing the first 24 lines
of the A-text.
II. Paris MS. Latin 11411, fo. Ioo^ The recto of the fourth remaining
leaf of the Echternach manuscript, containing lines 155 to 186 of the
B-text. One Breton gloss occurs.
III. Paris MS. Latin 11411, fo. 102^ The verso of the first remaining
leaf of the St Victor manuscript, containing lines 45 to 80 of the
D-text.
INTRODUCTION
When Henry Bradshaw died, several investigations upon
which he had been more or less constantly engaged as
opportunity offered, perished with him. They had been so
much a part of himself that while he lived it seemed un-
necessary to commit them to paper. He would pour out
enchanting disquisitions upon them to sympathetic listeners,
who however seldom knew enough of the matter to carry
away a clear recollection of what had sounded so delightful
and so convincing. He would write and re-write what may
be called the documents of the subject; but the conclusions
he drew from them were not often committed to paper.
It was so with the Hisperica Famina, upon which, as he
told a friend a few months before his death, only a fortnight's
work remained to be done.
Bradshaw died in February, 1886. Exactly a year after-
wards\ appeared J. M. Stowasser's edition of the Vatican (the
only complete) text ; we may be sure that if Bradshaw had
heard that it was in preparation, he would have communicated
the results of his own work to the editor ; and so have pre-
served what it is now impossible to recover.
Such a text as he desired to see has not yet been printed.
Every editor has been content to reproduce the work as
prose ; whereas Bradshaw points out its metrical character
and arranges it in lines, with a colon or point to mark the
middle of each line. He had written out the A-text and as
^ The preface is dated February i, 1887.
X INTRODUCTION
much as was known to him of the B-text ; and I have re-
produced his arrangement, occasionally but very rarely
introducing modifications of my own^
My ambition has been to provide a text as correct as
I could make it and also easy to cite or refer to. I have
added an Index verborum, partly to shew what the voca-
bulary is, and partly to facilitate the comparison of different
passages in which a word occurs, and so in some cases to
suggest its meaning. In this index the order is by the
nominative of nouns and the infinitive of verbs, even though
such nominative or infinitive does not occur. This interferes
to some extent with the appearance of strict alphabetical
sequence to the eye ; but I hope it will not make the index
inconvenient to consult.
Further than this I have not dared to go. I do not feel
that like Bradshaw I can construe the whole. And where
the meaning of a word does not come home to me, I prefer
to leave others to pursue the investigation without prejudice
or infelicitous suggestion to lead them from the right way.
A good general account of the Hisperica Famina has been
given by Dr M. Roger^, who sums up, sanely if not sympa-
thetically^, most of what has,been written about them by Mai,
Rhys, Stowasser, Zimmer, and others. In fact little ground has
been gained since Mai, who first printed the A-text from the
Vatican manuscript, attributed them to an Irish source.
Bradshaw {Memoir, p. 341) wrote to Mr Hessels in March,
^ For instance in line 42 Bradshaw writes
Melchillentaque ... : sorbillant fluenta alueariis.
Regarding alueariis as an escape from the preceding line, I print
Melchillenta : que sorbillant fluenta.
And I have made two lines of line 40, also of line 52, and of a few others. I have
also transposed 14 lines on page 24.
2 V Enseignement des lettres classiques (f Ausone h Alctiin. 8°, Paris, 1905.
* ' L'attention que nous avons accordee a un homme comme le grammarien
Virgile, a des textes comme les Hisperica Famina, ne vient pas d'un choix
personnel; il nous a fallu repondre en detail a certains ouvrages ou leur est
attribuee une importance qu'ils n'ont jamais eue en realite.' lb. (Preface, p. viii).
AUTHORSHIP xi
1874; 'it is by an Irishman': and elsewhere he says, 'the
author, who must have been an Irishman....' He did not
record his reasons for thinking so. But one incontestable
fact seems enough. The scene is laid in a country where
the language of the inhabitants is Irish\ The work is there-
fore presumably written in Ireland, and the author (if we are
to attribute the various texts, or even any one whole text, to
a single hand) was an inmate, student or master, of an Irish
school.
Analysis of the work: the A -text.
As the A-text is the only one which is complete, it
supplies a standard to which the other fragmentary texts
may be referred.
1-48. Glorification of the rhetors or sophiae arcatores
and their school, and of the speaker himself as a match for
any of his contemporaries.
49-86. A would-be scholar, a grazier, who has mistaken
his vocation, is recommended to go home to his family, where
confusion reigns in his absence. 87-115. The superiority of
the speaker's Latin is illustrated by similes. 1 16-132. The
connexion of this passage with what precedes is not clear.
It describes the faults which writers of Latin are liable to
commits
133-357. A day', from sunrise to sunset, and its occu-
^ See A 271 — 274, B 65 — 69. By misunderstanding these passages Professor
Zimmer was led to construct a hypothesis which cannot be maintained. But all
that he has written deserves careful study; for his wide knowledge of all things
Celtic is only equalled by the freshness, enthusiasm, and ingenuity with which he
applies it.
2 Stowasser {Archiv fiir Laf. Lexicograpkie, ill. i68) explains the terms of this
passage minutely by a reference to Charisius 265 K.
' This section is introduced by the rather singular rubric ' Incipit lex diei.' It
has occurred to me that there may be here a reminiscence of the rubric ' Incipit
lex dei,' with which at any rate one collection of extracts from the Law of Moses
begins. See H. E. Dirksen's Hinterlassene Schriften, Vol. 11. (Leipzig, 1871),
p. 103 (Ueber die Collatio Legum Mosaicarum et Romanarum).
It should be observed that at line 303 and again at line 358 space is left for a
heading, but no heading has been written in.
b2
xii INTRODUCTION
pations are described. (133-177 the awakening of nature,
178-189 of the rural population, 190-221 of the school:
222-302 midday ; a walk and a meal, provided \iy possessores,
who have to be addressed in Irish, about which there is some
difficulty as the scholars may only talk Latin : 303-357 sun-
set ; another meal, apparently provided by inhabitants of the
town ; then the scholars turn in, some to sleep, and others to
sit up.)
Here follow a number of short sections on various sub-
jects : 358-380 de caelo: 381-425 de mari : 426-451 de igne:
452-476 de campo {or de terra): 477-496 de uento: 497-512
de plurimis (the point of this is not clear. The D-text omits
it. The material recalls B 25 &c. and A 32, 34): 513-530
de taberna (apparently a book-chest): 531-546 de tabula (a
tablet): 547-560 de oratorio: 561-570 de oratione : 571-612
de gesta re.
It may be worth while to point out that the two peculiar
passages, 1 16-132 and 486-496, are very similar in language ;
also that the second passage recurs verbatim (the word ter-
restri or terreno has probably fallen out in the A-text before
spiimaticuni) in the D-text ; a recurrence of which our existing
fragments shew no other instance.
The B-text.
The B-text is a curious relic. Lines 1-52 correspond more
or less to lines 10-78 of the A-text: then about 200 lines (two
leaves) are missing. Lines 53-102 = A 262-304, Another
leaf is lost here. Line 103 = A 362 (de caelo). From this
point to the end the manuscript is complete; but a large
block of text (= A 381-560) is lost, the scribe having, as
Bradshaw pointed out, written the end of line 125 (= A 561)
straight on after the beginning of line 124 (= A 380). Con-
sequently there is nothing left of the short sections de mari,
de igne, de campo, de uento, de plurimis, de taberna, de
tabula, de oratorio (except the last half of the fast line), or
whatever may have taken their place in this text. The
THE FOUR TEXTS xiii
section de oratione (126-156) is three times as long as in
the A-text : and the section which concludes the series is
half as long again as the corresponding section (de gesta re)
in the A-text, and the stories are developed quite indepen-
dently.
The C-text.
As this text is only represented by 223 words (with ac-
companying glosses), not much can be said about it except
that it was dififerent from the other three, but, to some extent
at least, covered the same ground. It has preserved 69 words
(besides various spellings) not contained in the other texts as
we possess them.
The D-text.
Of this text we have a remnant amounting to about
150 lines and parts of lines. It contains the short sections
de mari, de igne, de caelo, de campo, de uento, de taberna.
It reproduces (120-132) the singular passage A 484-496 ver-
batim, as far as we can judge from the fragmentary text. It
is unfortunate that the last line, corrupt in A, is lost. The
D-text has preserved about 60 words which are not found in
the other texts. Five of these occur in one line (D 70).
The vocabulary of the Hisperica Famina.
This is too large a subject to be dealt with here: and
Stowasser, Zimmer, Roger, and others have said a good
deal about it already. In fact too much in general terms.
The words are said to have been hunted up in glossaries.
But what glossaries existed then ? and why have they left
so little trace among the glossaries that exist now ? What
most strikes me in working through Gotz's Corpus Glossari-
onim is the entire absence of the most characteristic Hisperic
words. The Leyden Glossary contains one (tithicam), from
Gildas, and one (las. ignis) from Ars Phocae — perhaps one or
xiv INTRODUCTION
two more that I have forgotten. The Index to Gotz tells the
same story. Epinal and Corpus have rather more ; but we
know that by the ninth century the Hisperica Fanihia them-
selves were being transcribed in such places as Echternach,
and other pieces containing some of their peculiar words were
in circulation in that part of the continent.
Herr Georg Gotz, whose familiarity with glossaries must
be greater than that of most people, puts forward^ what seems
to be a fallacious argument to shew that the word auellum is
an instance of a word taken from a glossary. He quotes
CGL. V. 442, 2, auellum bellum ciuile dum m diias partes
diuiditur. This is all very well : but he continues ' Die
Quelle dieser Glosse ist eine differentia bei Isidor vir. 438 ed.
Arev. : Inter bellum et auellum hoc interest quod bellum inter
ceteras gentes, auellum inter cities dictum, quod auellantur popidi
in duas partes! But in the passage from Isidore the point
seems to be 'auellum. . .quod auellantur': in the gloss 'duellum. . .
dum in duas ' : so that it is at any rate far from certain that
one is the direct source of the other. On the other hand the
Hisperic writer may very well have got the word from Isi-
dore, and not from a glossary at all. Herr Gotz then praises
Stowasser's illustration of cidones (shields) by the gloss cidones
puerorum amatores, as to which I can only say I have no idea
what they mean.
There is one glossary, not utilized by Gotz, which I must
mention here. Mr Hessels very kindly told me of it, having
himself heard from Mr Otto B. Schlutter that ' it quoted the
Hisperica Famina! It is a late tenth century manuscript
in the British Museum, Harl. 3376^ unfortunately imperfect,
ending on fo. 94 in the middle of FU. I had no time, when
I saw it, to do more than run my eye over a few pages here
and there. The following words (among others) attracted my
^ ' Berichte liber die Verhandlungen der k. s'achsischen Ges. der Wiss. zu
Leipzig,' Phil.-Hist. Classe, Bd. 48 (1896).
2 The Anglo-Saxon interpretations (with their lemmas) have been printed by
Wiilcker and Wright in Anglo-Saxon and Old English Vocabularies, Vol. I. col.
192—247.
MS. HARL. 3376 XV
notice, either as unusual in themselves or as being peculiarly
glossed : —
cataclismus. diluuium. See D 170 (but also C.C.C.
Interp. 6"]).
fo. 22^ cellem .i. siluam u^l collem. See A 466, 575.
w
30 cluat nobilitat. \\\\\. ue\ defendit. See A 33.
32'^ competis. terminis.
33^ compaginat .i. coniungit. generat.
33*^ comptus. ornatus.
oculos
45 conas.
45^ cous. pars celi.
dorsum
crasum.
coKligat
46 cremonicat. .S"^^ Index uerborum ^^//«fe^'ceremonicat.
sententias
creperatas. See C 206.
crepita. fundamenta. See A 89, 245.
curuanas. scethas.
egur
60^ dodrans .i. malina.
dreariende
dodrante. See A 402.
explicet. asportat
62 efferat J. narrat. exportat.
effertur .1, dicitur.
efenwaege
66 equipensium.
narro. scribo
69^ exprimo .i. designo.
85 Folicia .i. folia. See A 565.
conas and crasum may well come from the Lorica.
The gloss of creperatas agrees with C 206, while Gotz
gives gl. sermones (three times): so the secondary chiit,
defendit may come from A 33. Comptus, cremonicat, crepita^
curuanas, dodrante, exprimo, folicia may also come directly
from our texts. Can cellem be from A 329 in an uncor-
rected copy?
I see from Mr Schlutter's paper in Modern Language
INTRODUCTION
Notes, Vol. XV, col. 4 1 9-42 1 ^ that he noticed in this glossary-
words taken from the Irish hymn Alttis prosator, and, it may-
be added, they are taken from the original form of the hymn
and not from Rabanus Maurus {see Liber Hymnorum II,
146). It would be interesting to ascertain whether any words
occur which can be referred to Pseudo-Prosper de uita con-
templatiua, with which this hymn is associated in several
ninth-century manuscripts. Mr Schlutter also traces some
words to the Lorica (p. 51 in the present volume), and sug-
gests one or two emendations which I do not understand.
Binas quinquies (W. W. 194, 33) may perhaps be referred to
Lorica 66.
This is the only glossary I have come across which seems
to have used Hisperic texts. Of glossaries which were utilized
as sources of Hisperic Latin I have at present found no trace.
Everything goes to shew that the jargon represents an isolated
growth or tradition, of which whatever literary product there
may have been has mostly perished.
I give a brief list here of some common words which do
not occur in the Hisperica Famina. It must be regarded only
as a specimen.
agere
auxilium
deus
panis
albus
barba
dignus
pes
ambo
bellum
facere
posse
animus
bonus, malus
ille
saepe
annus
brachia
labor
sanguis
ante
breuis
legere
sol
apud
caelum
liber (book)
terra
aqua
carere
luna
uelle
arma
cogere
magnus.
paruus
uenire
ars
communis
mortuus
uerbum
arx
corpus
mox
uidere
atque
cum {prep.) not
in A neque
uiuus
audire
dare
nouus
uocare
auis
debere
omnis
uox
^ This remarkable periodical has column numbers (at the top of the page) and
pagination (at the bottom). The former numeration is used in the Table of
Contents, while the Index refers to the other !
THE SYNTAX xvii
The syntax of the Hisperica Famina.
The structure is usually so simple that there is not much
room for syntactical peculiarity. One usage, however, occurs
constantly, viz. ?/^ (final) followed by the perfect subjunctive (?)
(once, B 156, by captatiero). It is so constant that I should
be inclined to attribute olmarent in line 16 to the copyist.
In A 77 {irruere), 204 {cudere), 212 {tergere), 320 {poscere),
353 {rapere), the infinitive is used where iit with the subjunctive
would be more usual.
The preposition de is used partitively in A 210, A 598,
B64.
The strange use oi caeteri in the A-text (e.g. in A 500) for
\kiQ first of three alternatives may be noticed here. It does
not occur in the extant parts of the other texts.
Instances oi noniinativiis pendens occur in B 175 and 187.
The rhythm of the Hisperica Famina.
Bradshaw says : ' It took some little time to master the
rhythm of the lines occupying the first leaf [of the Folium
Liixemburgense\ ' and to see that each line formed a sentence,
and that a sort of assonance was effected by an adjective and
substantive, one of which might be said to form the middle of
the line, while the other came at the end.' And when he had
found Migne's reprint of Mai's edition of the A-text, he went
on : ' Here was a long piece entirely written in this assonant
rhythm, though printed by Mai as prose...! have here only so
far departed from Mai's edition as to print the matter in lines,
and to insert a colon, or middle point, after the adjective
which forms the assonance with the substantive at the end
of the line.' Stowasser quotes hexameters from Virgil, Ovid,
and Sedulius, which have exactly the form of what I may call
the normal Hisperic line : e.g.
' ampla pectoralem : suscitat uernia cauernam,'
and considers it to be developed from such verses as
'mollia securae peragebant otia gentes.'
xviii INTRODUCTION
If this is true, which is quite possible, the pattern was not
very closely followed. No knowledge of quantities can be
traced, nor any constancy in the number of syllables. But,
besides this, the double assonance between two adjectives and
two substantives is not generally maintained : it is found, for
instance, only about 25 times in the first 100 lines of the
A-text.
Leaving out of the question the origin of this peculiar
verse, I will select some specimens shewing its varieties, from
the simplest to the most complex.
1. quos : edocetis fastos?
statutum : adeamus oppidum.
2. mestum : extrico pulmone tonstrum.
roseum : laricomi torriminis alite in aremulo clibanum.
3. rhetorum florigera : flectit habenas caterua.
alteram barbarico auctu loquelarem : inficit tramitem.
4. quis gnarus decoreara : ducet per triuia cateraam ?
5. titaneus diurnas : rutilat orion metas.
6. multiformis solifluis : pretenui nubium uapore stemicatur arcus radiis.
7. belbicinas multiform! genimine harenosum : euoluit effigies ad portum.
It will soon be seen that, although in general each verse is
a sentence, this is by no means always the case. Sometimes
a sentence undoubtedly makes two verses or even three : as
A 53-4, B 157-159, &c. Sometimes two verses can be made
out, but some doubt remains : as A 52
Qui florigerum : agmen
reguloso : soluerit discrimine.
A difficult case is B215, where a verse 'nuditatis: crito
tegmine uerticibus' seems to be imbedded in another ' Im-
prouisum : illico prospectant latrunculum.'
This simple form is handled with much ability and taste
by the writer or writers who use it. Such a line as that which
I have quoted above as no. 6 is very remarkable : and we are
left to wonder how such a vocabulary came to be associated
with such artistic feeling. It is not enough to suppose that
behind the Latin expression may stand thoughts conceived in
THE RHYTHM xix
native Irish. That seems likely enough. But, apart from that,
there is a directness and freedom in the expression itself which,
as far as I know, cannot be matched among other remnants
of contemporary literature. As with the vocabulary, so with
the style ; there is nothing to compare it with. Aldhelm, in
his metrical work de laude uirgimcm, falls often into the form
of verse (see above, p. xvii), which has been looked on as a
possible source of the rhythm of the Hisperica Famina : e. g.
sacra pudicorum quaerentem lucra uirorum (1. 1453),
uincula comptorum passuram blanda tororum (1. 2127),
and in the prose epistola ad Eahfridnm. there are such
passages as these:
nauigero aequoreas fretantium calle gurgites (Giles, p. 92),
aethralibus opacorum mellita in aenigmatibus problematum {ib^.
caelestis tetrica enodantes bibliothecae problemata {ib. p. 94).
poli cardines astriferis micantium ornentur uibraminibus siderum {ib.),
and there is altogether quite a Hisperic atmosphere.
Dr Ehwald, on reading the Hisperica Famina, was at once
struck by this resemblance. But in his longer prose work, de
laudibiis tiirgiuitatis, Aldhelm's style is ponderous and dull
and runs into sentences of interminable length. Only in
chapter 4, where he is describing the ways of bees, I find
myself reminded of such passages as A41-, A 146-, etc.
Lios monocus uses many Hisperic words ; but he writes in
laboured hexameters.
The hymn Alius Prosator (L. H. i. 66) in certain parts
comes nearer to the Hisperica Famina : and this resemblance
is the more important because of the early date assigned to
that hymn.
TJie Hisperica Famina and Gildas.
The chief word which has been quoted as tending to
connect the Hisperica Famina with Gildas is the adjective
tithica (= marina), which is found in the De excidio c. 19
XX INTRODUCTION
(ed. Mommsen, p. 35, line 9) trans tithicam^ uallem euecti,
whence it found its way into the Historia Brittonum (ed.
Mommsen, p. 177) perhaps indirectly through a Hfe of
St Germanus now lost. The earliest existing manuscript
evidence of the word is in fact the Leiden Glossary (VI. 9),
which gives, from Gildas, thiticum ; marinam.
As M. Roger remarks, the occurrence of a single word in
two authors determines nothing as to the relation in which
those authors stand to each other. And it may be added
that Gildas can hardly have invented the phrase titJiica uallis
or used it here for the first time ; seeing that in this context
it would have been as unintelligible to his readers as it after-
wards proved to be to the copyists.
Zimmer {Nennius vindicatiis, p. 316) notes also uses of
coruscum (substantive), sablones, ruminare, cespitis, piaculum,
macero, common to Gildas and the Hisperica Famina.
It is possible that toruis fluctibiis (A 412) is a reminiscence
o{ toruis multibus (Gildas, p. 29, 12 and 62, 13).
And it is possible that Gildas used the word popiilare
as it is used in the Hisperica Famina. In c. 21 (Mommsen,
p. 36, 19) where the other manuscripts read fame...pid-
lulante, one manuscript (A) reads populante. In c. 24 {id.
p. 39, 12) ignis ... ciuitates agrosque populans, A reads
depopulans. Now A, which thus uses populans in the
sense of puUulans and does not use it in the sense of de-
populans, is the codex Abrincensis (from Mont-St Michel),
of which Mommsen {ib. p. 15) says ' Ruyensis monachus is qui
scripsit uitam Gildae...afifert locos duos ex Gildae epistula...
usus libro tali qualis est Abrincensis'; and a glance at the
apparatus criticus in the two passages which are quoted in
the Life is sufficient to establish the truth of his statement.
That is to say, the Hisperic use of populans by Gildas is
^ This form is preserved in the Cambridge manuscript Ff. i. 27 (from Sawley
Abbey), also (' titicam') in the margin of the other Cambridge manuscript (Dd. i.
17, from Glastonbury). The passage is missing both in the Cotton manuscript
(from Canterbury) and in the Avranches (Mont-St Michel) manuscript.
GILDAS xxi
attested by the Breton tradition against the tradition of
Glastonbury and Canterbury.
In c. 3 {ib. p. 28, 20) the Cambridge manuscript Ff. i. 27
reads pallantibus, the Heidelberg annotator ' palantibtis forte
perluentibus.' In c. 33 {ib. p. 45, ^) palata C (Cotton Vitell.
A. VI), D (Cambridge MS. Dd. i. 17), but propalata A. We
have therefore some grounds for attributing to Gildas the
Hisperic use oi palo (= reuelo).
Gildas is in any case so interesting to the student of Celtic
Latin that I am tempted to record two small facts which I
have noticed in the course of a somewhat minute examination
of the text of the De excidio. One is that Aldhelm's voca-
bulary runs very close to that of Gildas ; so that words in
glossaries which at first sight seem to be from Gildas are often
demonstrably from Aldhelm. Once indeed (c. 47) he shews
acquaintance with a particular passage of Gildas, when he
describes a tower in these words : * turrem minaci proceritate
in edito porrectam et forti liturae compage constructam ' :
which must be a reminiscence of Gildas's description of the
buildings which adorned the island of Britain: '...turrium...
quarum culmina minaci proceritate porrecta in edito forti
compage pangebantur^'
The other fact tells in the same direction. The Leyden
glossary is not alone in containing consecutive lemmas from
Gildas. The alphabetical portion of Cleopatra A III (W. W.
pages 338-473), a tenth century manuscript, has also incor-
porated upwards of fifty words, all accompanied by Anglo-
Saxon glosses ; nine, for instance, in order under the letter c,
ten under d, four under /, four under in, four under o. Except
the all-pervading Aldhelm, no other insular writer seems to
appear at all. The source of these glosses is not noticed by
Lubke^ nor as far as I know by anyone else. It seems clear
^ It is well known that Bede reproduced portions of the first 26 chapters of
Gildas. See Plummer's edition of the Historia ecclesiastica, pp. 9—41-
^ Ueber verwandtschaftige Beziehnngen einiger altenglischer Glossare (Archiv
fur das Stadium der neueren Sprachen, Ixxxv. 399).
xxii INTRODUCTION
also that one common source of the Corpus Glossary and of
the Cleopatra Glossary was either a copy of Gildas containing
Latin and Anglo-Saxon glosses, or a set of glossae collectae
from Gildas (which comes to the same thing): and that in
view of the age of the Corpus Glossary, this source may be
assigned to a date not later than the eighth century^ An
index verborum to Gildas is much wanted : and when
Dr Ehwald's text of Aldhelm is out, it would not be lost
labour to make an index verborum to that.
The Lorica.
This has been printed so often ^ that it is included here
merely for convenience. Of the four principal manuscripts:
B is printed in the Liber Hymnornni (ed. Bernard and
Atkinson) : also in the facsimile of the Leabhar Breac.
C is printed in the Book of Cerne (ed. Dom Kuypers).
H is printed in the Book of Niinnaminster (ed. W. de G.
Birch).
K is printed by Zimmer, Ne7inius vindicatiis, p. 337.
Its connexion with the Hisperica Fainina seems to con-
sist merely in the use of certain words also found in that
work.
It seems to have been known to Aldhelm, if tiita pelta
protecti {de laud, virginitatis , c. XI.) is a reminiscence of
line 30: also perhaps to the compiler of Harl. 3376 (see
above, pp. xv, xvi).
^ Cleopatra A ill. and C. C. C. have about looo glosses (under the letters
a — p) from a common source : and these include some glosses from Gildas, M'hich
occasionally retain their order. Thus in C. C. C. (ed. Hessels, p. 70) we find itihi-
bentibus (Gildas, c. i), int7-ansmeabili (id. c. 3), inergiae (?), in edito (id. ib.), in-
clamitans (id. c. 4), inbellem (id. c. 5). Inergiae seems to be an intruder. The
glosses to inhibcntibus, in edito, incla)/iifans, are Latin glosses : but the other three
words with their A.S. glosses occur in Cleopatra A in. in the same order (W. W.
p. 422, 32-34). The glosses of the other group under the letter i (W. W. p. 427,
17-20) are these: insertum (Gildas c. i), inolitortim (id. ib.), in cucumerario (id.
c. 42), himane (id. c. 53), none of which will be found in C. C. C.
- And lastly by Clem. Blume, Analecta hymnica, Li. 358.
THE ALPHABETICAL POEMS xxiii
The Rubisca^.
Bradshaw of course knew this poem, and recorded its
existence in a note attached to the Luxemburg fragments
(as Professor Zimmer kindly informed me). But it and the
next poem are dismissed in the Catalogue of the Manuscripts
preserved in the Library of the University of Cambridge^
vol. III. p. 204, as ' two pieces in the Greek language, but
written in the ordinary characters ' ! And it has not, as far
as I know, been printed before. In my account of the manu-
scripts (see below, p. xxxvii) I have mentioned the pieces
that are copied into the volume before and after it ; as they
may possibly throw some light on the road by which it
travelled to Canterbury. It is presumably of Irish origin,
and, though obscure in diction, metrically excellent. Obscure
it undoubtedly is, owing partly to the extraordinary way in
which the words are shaken into their places to suit the
metre. Thus in the third stanza it is not at once obvious
that the sense is : * O bifax ales, ab heri nudiusque tertius
animaduerti tarn uim nisus mei, quoquo modo quit, quam
nedulam normam tis (= tui) ingenii.' The next stanza re-
sembles a verse in a passage printed by Giles (p. 273) at the
end of the Aenigmata of Aldhelm from 'Codex A': Pauper
poeta nescit antra nmsarum sicuti ego.
The glosses are due to someone who understood the
texts.
The Hymn (A — &) ^ Adelphus adelpha.'
In the Cambridge manuscript (Gg. 5. 35) this is copied
immediately after the Rubisca ; and it probably comes from
the same source. It shews, in the Cambridge copy, no traces
of having passed through Breton hands ; but many of the
glosses are the same as in the St Omer manuscript which
does shew such traces ; and these glosses are generally
correct ; while those which are not the same are sometimes
^ The piece has no title or heading in the manuscript.
xxiv INTRODUCTION
wide of the mark {e.g. tanaliter, equaliter; agialus, omnes
sanctos), where the glosses in the St Omer manuscript are
correct. In one passage (line 57) the Cambridge manuscript
has replaced the true readings antrophum, macula by the
glosses hominem, peccata. It is useless at present to attempt
to guess where the writer of the Canterbury volume found
these poems. He may have been working in one monastery,
or he may have travelled about from place to place, selecting
from each library what took his fancy or what he happened
to come across.
This Hymn has been printed from the St Omer manu-
script by Bethmann {Zeitschrift fiir deiitsches Altertum V.
206-08), and after him by Stowasser {De quarto quodam
Scoticae Latinitatis specimine), who illustrates the phraseology
by quotations from the Bible, but inserts rash conjectures
and makes chaos of the last two stanzas.
The Manuscripts.
The texts printed in this volume (exclusive of the Lorica)
are found in five manuscripts or fragments of manuscripts.
These are :
1. The Vatican MS. regin. lat. 81 (V).
2. The Echternach MS. (E).
3. The St Victor MS. (X).
4. The Cambridge University Library MS. Gg. 5. 35 (C).
5. The St Omer MS. 666 (S).
I. The Vatican manuscript once belonged to Paul Petau,
of Orleans : it may have come from Fleury^, but there is no
proof that it did, still less that it was written there. It
contains the A-text of the Hisperica Famina, bound up in
modern times with another work.
The character of the writing is shewn in Plate I, of the
exact size of the original. Various opinions have been ex-
1 I hear from Mr Bannister (November 19, 1908) that MS. Regin. 1260, a copy
of Ethicus, &c., is in a hand very similar to Regin. 81, and that it once belonged to
Pierre Daniel of Orleans. See Bradshaw, Collected Papers, p. 464.
THE VATICAN MANUSCRIPT xxv
pressed by competent judges as to the date ; but I think we
shall not be far wrong if we place it at the end of the ninth or
the beginning of the tenth century.
Its precise date is not of importance for our purpose. We
would gladly know more of the original from which it was
copied. That original contained (probably seven times) an
abbreviation for Nam (see below), which the scribe of A
did not understand. It probably contained the square forms
of the spiritiis asper (•■) in lines i88, 305, 407, and of the
spiritus lenis (•<) in line 545^ It made possible the confusion
between n and r (line 161 and perhaps line 243); between r
and s (496 and perhaps 128 and 458) ; in line 23 the omission
of the fourth letter in plasmaiierit may be due to the same
cause. In line 520 h~f should represent htdus (see Traube,
Nomina sacra, p. 248) : in Cod. Bern. 363 I find it so used :
as Mr Bannister pointed out to me, it can hardly stand for
his. He also writes : ' sed (line 395) is s : est is twice 4- (lines
126 and 523): stmt is once it (line 552). All these suggest
an Irish exemplar. The early use of a letter over q is seen
in qescunt (318), eqperatum (47), q (562), aqsi (460). q (for
quae) occurs four times (131, 361, 510, 514).'
The abbreviation q* is very common for que (and) : q in
loquelarem (line 120).
Verr is certainly for tierrunt in line 421, probably also
in line 459. In 301 populau = populauit. In 454 t?irvita. is
indicated by a horizontal line over the t, which should mean
t^mta (cf line 122 quat^rna, &c.) ; and in line 61 ppferum is
not normal for propriferiim (pp is given by Traube, Nomina
sacra, p. 262, as 'insular saec. VIII ' iox propter). In line 573
qda stands for quidam, which in 577 is qda.
The punctuation (;) at the end of line 134 must be a
survival from the older manuscript.
^ This use of the spiritus lenis to cancel an aspirate Wattenbach had never
seen ; and Professor Lindsay once only in the Codex D of Plautus (Vat. lat. 3870,
saec. X — xi) at Capt. 144 hostium. [He has since noticed it in the Bamberg
Macrobius and in the Bnissels Paschasius.]
J. c
INTRODUCTION
Mr Bannister believes that in lec-triceis (line 207) and
cohor-tem (line 251) we have instances of hyphens which are
the work of the original scribe. About several others he is
doubtful.
Professor Zimmer has pointed out {Nachric/iten, p. 159)
that the spelling in A is probably reformed by the copyist ;
it is certainly more normal than the spelling of the Echter-
nach (B and C texts) and St Victor (D text) manuscripts.
I give some instances :
amputauit A ambutare B
(?) abucat A apocant C
aligera A alligeris C
assat A asat B D
cyclum A ciclus D
corusco A corruscis D
delphinas A delfines D
exuberas A exsuperas B
fauillis A fauellis D
flammas &c. A flamas &c. B D
guttoricant A guturicauit C
massae A masas D
obello A auello &c. B C
obuallat A oballatur D
pallida A palidis D
scaphas A scafis D
scintilla &c. A scindellis B
spathas A spadas BCD
A tirranusl t^
tyrannus A ^. V B
^ tirannusj
and in particular
frondosa, montosa, mundanus, terrestrem, uerbalis A,
fronduoso, muntuosus, mundianus, terrestreum (-ium), uer-
bialis and uerbiosus the others.
Trophea (A) seems likely to be an intended correction for
tropea (B) and tropia (D).
I have noticed a few cases in which A has the less normal
spelling : e.g. auriae (co auree), congellat (c>o congelat), gleuas
(00 glebis), motuo (00 mutuum), colligio (00 collegio). But these
are quite exceptional. There are traces of confusion between
THE VATICAN MANUSCRIPT xxvii
b and /, in pr^cibui, pabula {gl. uel p), saborem (csi saporem),
&c.
Not content with altering the spelHng, the scribe of A
must be suspected of changing the order of the words, some-
times through mere carelessness, sometimes because a fitful
sense that his text was in some way metrical led him to
construct intrusive hexameters \ His performances in this
line have been surpassed by a modern editor who ought to
have known better : and we must not forget that the verse
from Virgil which the scribe of A innocently wrote in the
text after line 192 implies an earlier scholar whose familiarity
with classical writers might tempt him to better the versifica-
tion where he saw a chance.
The compendium for nam in the Vatican MS.
This mark resembles a large lower-case n, with an oblique
stroke upwards through its second limb. (See Plate I.) It
seems to have been used in a manuscript now lost to repre-
sent nam whenever it occurred, viz, in lines 24, 40, 79, 82, 199,
235, and 273. In the first four cases the scribe of V contented
himself, fortunately for us, with imitating the symbol he did
not understand, generally leaving some space after it, and
calling attention to it the first time by writing RQ {i.e. quaere)
in the margin just below. In the last three cases he ventured
to expand it, and wrote non ; in each case at the beginning
of a line, where 7ion is not found elsewhere in the Hisperica
Famina. It seemed strange that Mai had written et where-
ever he found this compendium ; and stranger still that others
who have seen the manuscript followed him, especially as et
makes nonsense of two passages out of four. I therefore
wrote to the late Dr Traube, enclosing a photograph and
asking whether he knew the symbol as a compendium for
7tam.
On August 23, 1900, Dr Traube wrote informing me that
1 Thus line 462 should probably run ' Fgnosaque roseis : poUent predia scaltis';
but it is difficult to retrace such operations.
xxviii INTRODUCTION
the symbol goes back to the Notae mris, in the manuscripts
of which it occurs in the form N, with variants N and N' ;
and that in the Verona manuscript of Gaius the various hands
write sometimes N, sometimes ^, and sometimes N. (This
last form, he says, accounts for the interchange of non (N)
and nam (N) in some old texts.)
In Irish manuscripts, Dr Traube had noted N only in
Diarmaid's Latin commentary on Theodorus of Mopsuestia
in the Ambrosian Library (c. 301 inf). He suggests that
further search would probably lead to the discovery of other
examples ; but considers these sufficient fully to confirm my
view that the symbol in Vat. reg. lat. 81 represents nam.
Perhaps someone who sees more early manuscripts than
I can hope to see will find instances in which the same form
of N is used with the same stroke through the second limb.
[Since this was in type, Professor Lindsay has kindly sent
me some fresh information which I refrain from printing only
because he considers his material is not complete.]
Additional notes on the Vatican manuscript by the
Rev. H. M. Bamiister.
63 tabulatis : atis in ras. nianu I^
72 alboreis : albor in ras.
80 over the first letter of pubescentes a later scribe has
written b. pecorea : c is by a later hand and the
o was originally u .?
82 inuagitus : the scribe wrote inuaguus and corrected
the first u into it.
84 externum : nu added by a later scribe or in any case
u is over an erasure.
87 p : the p much above the line : qu. a capital ?
89 mormore crepita : a later hand has added u above
each o, and also over the a of crepita.
91 concretas : retas apparently by a different hand.
94 acaruca: a later hand has inserted a separation
mark (,) after ac.
NOTES BY MR BANNISTER xxix
99 The gloss is late. " I give it up ; but I am not
satisfied to pass your note." HMB in litt. October
30, 1908.
102 MS. parierum nosos.
105 lustrauer«;>?/. Final -int in this MS. is always written
in full, except 1. 290 aderlt.
147 Tinulas : ul re-written by first hand (?) over (.'') three
original letters, the foot of the 1 being extended so
as to join the a.
1 59 Insontes : the I is as large as the T of Titaneus, 1. 133.
178 The original scribe probably wrote solidum, sub-
sequently changed into solitum by erasing the
loop of d and crossing the straight stroke.
192 uirg, i.e. Virgilius, of which name the final syllable
appears in the margin, which must once have
been much wider than it is now. The same word
is written in the top margin in a hand very like
that of Petavius on fol. i.
220 frondosa : final m erased.
224 fame : a late hand has added contraction mark for
m over e.
256 a letter (? final m or initial t) erased between coenosu
and aetrse.
281 Aquatico: the o seems to be added by a later hand
than the one which inserted the c : the erased q is
quite legible.
284 precordis, with i written above i.
294 trices : s added, followed by a comma (,) to separate
from next word.
302 A French hand (qu. i6th cent.) underlined celiam,
and wrote in margin ' PHnius est usus.'
322 The apparent erasure is, I believe, due to a crease in
the parchment, which made the script irregular:
the crease ends between coe and tum.
325 Rutilante?/^ : the final e seems to me to be by the
same hand (m. 2) which added que.
XXX INTRODUCTION
337 The original scribe began to write framina or fram-
mina, but placed his g after the first member of
the m.
339 protelauerit with n above i and , below.
352 predones : o by second hand over ? a.
371 flauore, with open a !
395 tabescunt corr. ex tabiscunt manu prima.
427 furiu[m]: there is no contraction mark, and a
punctum follows immediately after the u.
435 cruda : r /;/ rasura.
442 spungia : he must have written spaingia and altered
it by blotting out the belly of the a. The a is
underlined.
451 No break in MS. after rictu.
454 turrita: MS. trita. This contraction is used else-
where for er not ur.
472 pecodum : eco in rasura and du squeezed in before
tellatus, with a separating comma.
495 The erased letter seems to be o with a comma (,)
below to call the attention of the corrector.
503 carnali : li written above after na, and a comma
below.
546 domescas : over the last syllable is m (?) erased.
574 inimicos ^telluris MS.
2. The Echternach Manuscript (E). Six leaves only re-
main : still attached in pairs. Their relation may be seen by
means of the diagram on the next page.
The dotted lines represent lost leaves. Leaves i, 2, 3, and
6 are at Luxemburg, and are now classed by themselves as
MS. 89. Leaves 3 and 6 were found by Mone and published
in 185 1 ; leaves i and 2 in 1875 by Bradshaw, who describes^
how he took from the shelves a volume which looked as if it
might be the one from which the first pair of leaves had been
taken, and found not only that it was the one, but that ' the
1 Collected Papers, p. 468.
THE ECHTERNACH MANUSCRIPT xxxi
waste leaf from the other end of the same volume I found, to
my surprise and delight, to be another sheet from the same
manuscript of Hisperica Fanmia! The volume from which
they came (MS. 109) is 'a IXth or IXth — Xth century copy
of St Augustine on the Psalter, formerly belonging, as did
the bulk of the Luxemburg manuscripts, to the monastery of
Echternach or Epternach, founded by St Wilbrord at the
end of the seventh century.' So the fragments had come
from Epternach.
It was reserved for Professor Zimmer to identify leaves
4 and 5, which form part of an album of fragments (Cod.
lat. 1 141 1 ) in the Bibliotheque Nationale at Paris. Leaf 4
is numbered 100, leaf 5 is numbered 99. Presumably they
also came from one of the Epternach manuscripts which
are in the library^ ; but the trace is lost. It is impossible
not to hope that more leaves may yet be discovered.
Plate II represents leaf 4 the exact size of the original.
The beauty of the writing is remarkable. Bradshaw put
it down as IXth — xth century : Professor Zimmer calls it
'first half of the ixth/ and I cannot help thinking this is
nearer the mark. The plate shews the semicolon marking
the ends of lines, of which we saw one instance had survived
in the Vatican manuscript. It also shews b; for -bus and q;
for -que (even in the middle of a word, as freq;nter) : and also
the 5 -like mark for the -us of -bus, which seems to be merely
a form of s. The stalks of b, d, h, 1 are clubbed : a, d, and n
have two forms (a and a, d and a peculiar b, n and n) : a
remarkable g (? Irish) has survived in the word fragoricantia^
^ See Traube and 'EhwzXA, Jean-Baptiste Maugerard (in Abhandlungen der K.
Bayer. Akademie der Wiss. III. Kl. xxiii. Bd. li. Abt.), p. 336.
xxxii INTRODUCTION
but nowhere else, though rotuni for rogtim (line 193) must go
back to a similar g : c is con-, n is ?io?t, tc is tunc, m is men,
and so on. We find both se and ?, the latter even in ^quor^a
(= aequora), and the former m fretnentce, hmxcBrat. In lines 73
and 92 tm stands for tameti (and not for tajitum): in line 83
s = sunt (analogously, by the way, to ser = serunt, &c.). Hy-
phens occur in line 51 in-||ruerlt, 81 glomerami-||-ne.
E is the work of a scribe who wrote a beautiful hand, but
was either very ignorant or very careless, or both\ The book
he copied from (or a book still further back) was probably in
a dilapidated state. This may help to explain the transposi-
tions of lines 25-38, which in the manuscript follow lines 39-
48, though the inequality of the two passages (81 words
against 61) leaves a certain uncertainty. If, however, this
is the right explanation, a page of the old manuscript con-
tained an amount of text equivalent to from 10 to 14 lines of
the poem. In that case the loss of a quire of eight leaves
would account for the hiatus in the middle of line 124 (125),
where the scribe unconsciously (?) omitted nearly 200 lines.
Incidentally, this hiatus proves that in that manuscript the
work was already written as prose. In line 49 the scribe
seems to have incorporated two glosses, rottda?tti and Inson,
relating to fulgescente[m] and tramitem in the next line: and
in line 135 he does the same with glas, a gloss on glaucum.
The explicit of the poem is not quite intelligible. But it may
be worth mentioning that in the British Museum manuscript,
Reg. 5. E. XIII, which is of Breton origin, a quotation from
one of the Books of Kings is introduced by the formula IN
BASILIONI • LlBRO, which seems to illustrate the words IN
BASILIONIS POLI NONOMATE here. In the Bodleian MS.
Auct. F. 4. 32, INHONOMATESUMITONANTIS occurs on the
back of the title of the Eutychius ; also a g like that m fragori-
cantia mentioned above: and enonomate ?ERI almi amen at
the end. The words SIT SIC HOC HIC occur in the subscrip-
tion (not written by an Irishman but derived from an Irish
^ Braclshaw, p. 468.
THE ECHTERNACH MANUSCRIPT xxxiii
source) of the Winchester manuscript (MS. 3, eleventh
century) of Bede's Historia Ecdesiastica ; also in the sub-
scription of the Corpus Christi (Cambridge) MS. 140, written
at Bath by one Aelfric ; it is an Anglo-Saxon version of the
Gospels, and no Celtic or Irish influence can be proved: but
the blunder Interim^ for in aeternum suggests unintelligent
copying, rather than original composition.
The colophon of the Hisperica Famina ends at the sixth
line of the page. The next line begins ' Ratio spere pitagore'
(without heading), which with its rude circular diagram (repre-
sented in this edition by a rectangular table) occupies the rest
of the page. The next page contains the extract from Galen
(which I have not traced) and the other miscellaneous matter
which I have printed on pages 32 and 33, being unwilling to
omit anything which may afford a clue to the pedigree of the
manuscripts, and so perhaps eventually to the history of the
work.
This miscellaneous matter is written as beautifully as the
rest; but only a facsimile could shew the complete want of
intelligence betrayed by the scribe. These short extracts, &c.,
were no doubt written unconnectedly on the blank space at
the end of the original manuscript. The copyist writes them
continuously in his best style. Three lines near the bottom
stand as follows:
Ap'ncipioaut mundiusq; addiluuiu; Ani st . Duo
milia; Duce quarai duo sol unde nom accep
Eo quod solus. Ad dm meu conuerte uolo uxore
These lines could not have been written so by any one who
understood what he was writing. The little poem which
begins here had a great attraction for Bradshaw, who was fond
of writing it out. He did not, of course, know the first six lines ;
and consequently the re (line 15) was unintelligible, and I do
not know whether the alphabetical character of the verses
suggested itself to him, A and B being absent and C disguised
asK.
^ Yet in the Bede in aeternum is altered by erasure to interim. What does
this mean ?
xxxiv INTRODUCTION
The Glossae collectae (C) follow without an interval. They
are written by the same hand, and were probably copied from
the same source, as the rest. The first two are written thus:
Cadus -i- unda follu -i- ualle: but from this point the glosses
are written above their lemmata in smaller characters. In
no. 26 the last two letters of uigricatus are represented by a
horse-shoe shaped mark over the t: this mark has been mis-
taken by some editors for an n and read as the final letter of
the gloss. In no. 144 catalmol is written as close together as
the tops of the 11 in auelloso would allow.
The last gloss, no. 223, would have been an important one
if it could have been read. But just at this point the light
flickers out. Bradshaw in two copies wrote in (in pencil) the
word scotica; but I do not know when he wrote it (which is
important) nor how sure he felt of the reading. I can extract
nothing from a faded photograph ; and Professor Zimmer
records no trace of a word legible in the original manuscript.
\i scotica could be read, account would have to be taken of it.
At present I regard it as impossible. The nearest admissible
word would seem to be [d.u]sonica.
3. T/ie St Victor Manuscript (X). Of this interesting
manuscript only one sheet, forming two leaves (one much
mutilated), survives. It is contained in the same album as
the Paris fragments of E (Cod. lat. 11411), and the two leaves
are numbered 102 and loi in that collection. Plate III shews
the verso of fo. 102, which I have selected partly to shew the
number 135 written on a space cleared by scraping the vellum.
I have M. Delisle's authority for saying that this figure is in
the handwriting of Claude de Grandrue, librarian of the abbey
of Saint-Victor at Paris at the beginning of the sixteenth cen-
tury. He says, * I do not despair of finding the manuscript to
which our four \lege two] leaves have served as fly-leaves.'
I am afraid the discovery still remains to be made. But I
venture to speak of the fragment as the St- Victor manuscript,
as we have no evidence to carry it back to an earlier home.
The handwriting, though less beautiful and less uniform
THE ST VICTOR MANUSCRIPT xxxv
than that of the Epternach manuscript, is probably not later
than the middle of the ninth century. The copyist was
evidently struggling with an original illegible in many places:
but great pains were taken to reproduce that original faith-
fully. The corrections may be by the same hand as the rest,
or they may be due to a reviser: they are, I think, in the same
handwriting as the glosses, Breton and Latin, and seem, where
there is any evidence, to have been made before the glosses
were put in. Two instances are shewn in the plate of a space
being left at first and a word, or part of a word, written in
afterwards.
The punctuation at the ends of lines may be represented
by ;• or •; while ; is used in -b; =-bus, q; =que (in line lo
q =que '\v\ frequenter).
Several forms of a are shewn in the plate : the form seen
in micas (line 63) is rare, but occurs again in arua (line 17),
spadis (line 27), frusta (line 28) and uapore (line 29). In
tamaram (line 50) are seen the two common forms, and the
special form almost always used after and combined with r;
how easily it may pass into x can be seen by comparing libra-
mine (line 68) with connexa just below it in the plate. I do
not know within what limits of time or locality this form was
used.
The letters b, d, h, I are clubbed, but rather short and
heavy looking. The only possible trace of § is in algas
(line 17), where the scribe's first attempt seems to contain
a t (cf. B 193, rotimi for rogiini). The capital G in line 52 is
shewn in the plate. Capital q is generally like a lower-case
letter enlarged (e.g. line Tj)\ but in line 72 we have an
ordinary O. The second form of r is rather peculiar, e.g. in
feruore (line 46). Sometimes y hardly comes below the line;
sometimes it descends as low as f Capital S is generally
half below the line.
The abbreviation for ns final is a half circle open to the
left.
In line 8 pwpriat seems to be ior proper at, p being written
xxxvi INTRODUCTION
instead of the Irish p': while in A6i, where the word should
be propriferiim or pi^opiferum, Mr Bannister notes that the
second syllable is represented by p', 'which might be the Irish
p(?r.' But Professor Lindsay says : ' the suprascript i ofteti
takes the form of a mere curve.'
^^ in line 87 has a curved line (") over the c, and it has
what seems to be a similar mark in line 33, and a mark like
a comma (') in line 104.
The mark of aspiration (*") occurs over the/ of [sojphiam
in line 141 : and it was probably copied, for in line 124 etere is
corrected by writing an h above the t.
As far as it goes, this is the best manuscript of the Hisperica
Famina, as being a faithful reproduction of something older.
If Professor Zimmer had not said that the Breton glosses
were corrupted (e.g. in lines 9, 72), I could have imagined
that the handwriting was that of a Breton.
4. The Cambridge Manuscript {University Library Gg. 5.
35). This manuscript is included here because it contains
the two alphabetical poems printed on p. 55 ff. and p. 60 ff. of
the present volume, and also the paragraph, 'Dicit galienus,' &c,
on p. 32. These pieces form an insignificant part of its con-
tents ; for, although something is lost at the end, the volume
still contains about 450 leaves.
There is nothing to shew where it was written ; but it was
at St Augustine's, Canterbury, at least as early as the thir-
teenth century. The handwriting, which is what the con-
tinental authorities call ' insular,' shews that it was copied by
an Englishman : some of the contents, which relate to the
Emperor Henry III (1039-1055) give us a date before which
it cannot have been written, while the writing itself prevents
us from placing it much later.
The volume is, roughly speaking, a Co7piis of Christian
Latin poetry : Juvencus, Sedulius, Prudentius : then follow
Boethius, Rabanus Maurus ; a prose treatise by Hucbaldus on
Music (a separate quire, in a different hand); Aldhelm, Milo,
two short poems, Abbo ('Clerice diptychas'), *Hucbaldus de
THE CAMBRIDGE MANUSCRIPT xxxvii
laude calvorum, the enigmata of *Eusebius, *Tautvvin, *Boni-
face, Simphosius, Aldhelm, with other short pieces interspersed,
one being the ' *Versus cuiusdanm Scoti de alphabeto.' Then
Cato, Columbanus, Bede de die iudicii, and the strange com-
position beginning ' Nil herebo mehus.' Then, after a few
hexameters apparently by one Oswold, which seem to be the
epilogue or envoi of a longer work, and eight elegiacs beginning
' Terrigene bene nunc laudent ut condecet almum ' (fo, 419''),
the poems 'Farce domine' [Ad rubiscam] and 'Adelphus
adelpha' follow immediately. Then a table of the letters
of the Greek alphabet, with the name above each, alpha,
beta, gamma, &c. ending with otomega, enneacose {/\\), psile
(n) and six diphthongs. Then, 'O theos istin boythian mu...
ke eos tu eonos amin., Patir imon oen tis uranis...apotu
poniru. AMIN,' both with Latin translation over each word.
Here are interposed two versions of the Lord's Prayer in
Latin hexameters, {a) *Sancte pater summa celi qui sedis in
aula; {b) *0 genitor nostri celi qui in sede moraris, &c.
ending... eripe noxis. AMIN. Then, Doxa enipsistis theo ke
epis ges yrini, &c. and Pisteugo isenan, &c. (the Nicene
creed), the latter with Latin translation over each word.
Then a paraphrase of the Apostles' creed beginning ' *Con-
fiteor dominum nunc patrem cunctipotentem ' (a correction,
probably for omnipotentem : one line reads ' et similis quod
cunctis adest communio Sanctis ' !). Then an enigma as
follows :
Die duo que faciunt pronomina nomina cunctis
Omnia die que sunt uerbi que sillaba signat
Quid mininga cinus crassis quid sterea cotis
Quid ris quidue faiinx nistis quid glossa geosis
Quid flebs hota nefron eistis thessis anathossis
Quid trix derma pisis neutis hacmen diliponta
Anxitis gemoni taeui satrex cacohesis
Ipsa quidem sed non eadem que te ipsa nee ipsa
Si non exposueris indonatus abibis .,.,.,
Mininga est membranum etc. etc.
(references being given by the letters A-Z, followed by
xxxviii INTRODUCTION
Ends: Cachoesis est egritudo magna et pessima cum
fantasia. Ipsa est auis foenix. Then follows:
Flegmon apoplexis reuma liturgia spasmus,
ending:
Algima bolimus agripnia tricocinare.
Then verses^ on the Te deum (lo lines), beginning:
Omnipotentem semper adorant et benedicunt omne per euum.
followed by:
Incipit bibliotheca magnifica. De sapientia.
*Me sine matre pater genuit pariente puellam,
etc. etc.
Then some medical directions in prose: on the second
page of which comes the passage beginning ' Dicit galienus,'
which I have printed on p. 32. These medical directions
extend to 13 pages, and end the quire numbered -XLIIII-.
The famous 'Carmina Cantabrigiensia' come nextl
Then follow some hymns, including one, 'O admirabile
Veneris idolon,' which Traube'' traces to Verona.
Then more medical prescriptions, which end imperfectly,
some leaves being lost^
5. The St Omer manuscript 666. The St Omer manu-
script^ is said by Bethmann to be of the tenth century, and to
have been written in the monastery of St Bertin close by.
The alphabetical hymn 'Adelphus adelpha' occurs imme-
diately after and in the same handwriting as Alcuin's Dialogiis
Saxonis et Franci. The text and glosses shew a better tradition
than the Cambridge manuscript, e.g. lines 3 {tonaliter), 4 {agi-
alon), 5 {dodrafitibus), where the Cambridge glosses are all
astray ; where the two texts agree, we are bound to regard
the common reading with respect as representing an old
^ By Walafridus Strabo. Analecta Hymnica, L. p. 167 [H. M. B.].
2 See Traube in Anzeiger f. deutsches Altertum xv, 200.
^ O Roma nobilis, p. 307.
* I have marked with an asterisk those poems which are printed from this
manuscript by J. A. Giles in Anecdota Bedae, &c. (Caxton Society), London, 1851.
* I am indebted to J. M. Stowasser's edition for my knowledge of the existence
of this manuscript.
THE ST OMER MANUSCRIPT xxxix
tradition. But the tradition was probably oral, and the cor-
ruption far advanced before the text was written down. It
is to be observed that in line 41 galileos will not scan; and,
though in the large round Hiberno-Saxon hand it is easy to
misread li as b^ which would give gableos, some connexion is
possible with gabtilum (= patibulum), Bret, gablou. In line 44
the readings qjiando and quae deo may both come from qdo,
which Professor Lindsay (p. 21) records =quando 'in the
tenth century Breton [?] MS. at Oxford, Laud. Lat. 26.'
AUTHORITIES QUOTED.
Editions of the Vatican text:
1. Mai's Auctores Classici, Vol. v, p. 479.
2. „ „ „ reprinted in Migne's Patrologia Latina,
Vol. xc, col. 1185.
3. Stowasser (J. M.). Incerti auctoris Hisperica famina denuo edidit
et explanauit J. M. S. {In Dreizehnter Jahresbericht iiber das
k. k. Franz-Joseph-Gymnasium in Wien. 8°, Wien, 1887.)
Editions of the Luxemburg and Paris fragments :
4. Mone ( ). Die gaUische Sprache, Karlsruhe, 1851 (p. 76).
5. „ „ „ „ „ reprinted with a fac-
simile in the Publications de la section historique de I'institut
de Luxembourg. 1869.
6. Zimmer (H.). In Nachrichten der k. Ges. der. Wiss. zu Gottingen,
Phil.-hist. Klasse, 1895 (p. 120).
7. Bradshaw (H.). Collected Papers. 8", Cambridge, 1889 (pp. 463,
468-9).
8. Prothero (G. W.). Memoir of Henry Bradshaw. 8°, London, 1888
(pp. 188, 340, &c.).
9. Zimmer (H.). Nennius vindicatus. 8°, Berlin, 1893. Appendix.
^-\o. Rhys (Sir J.) : in Revue Celtique, I. 348, XIll. 248-
11. Stowasser: in Wiener Studien, IX. 116- , IX. 309-
12. „ De quarto quodam Scoticae Latinitatis specimine {in
Fiinfzehnter Jahresbericht iiber das k. k, Franz-Joseph-Gymna-
sium in Wien. 8", Wien, 1889).
.^^13. Ellis (Robinson). On the Hisperica Famina (/« the Journal of
Philology, Vol. xxvill, 1903).
xl AUTHORITIES QUOTED
14. Ellis (Robinson). Notes on manuscripts of Catullus and Hisperica
Famina (/« Hermathena, Vol. xil, 1902, pp. 22-24).
\* Contains notes of a personal examination of the Vatican manu-
script.
15. Roger (M.). L'enseignement des lettres classiques d'Ausone k
Alcuin. 8% Paris, 1905.
16. Gotz (Geo.). Corpus Glossariorum Latinorum. Vols. ll.-vil. 8",
Lipsiae, 1888, &c. [CGL.]
17. The Epinal Glossary. Photolithographed. ..and edited by H. Sweet.
F°, London, 1883. [Ep.]
18. An eighth century Latin- Anglo-Saxon Glossary preserved in the
library of Corpus Christi College, Cambridge. Edited by J. H.
Hessels. 8°, Cambridge, 1890. [CCC]
19. A late eighth century Latin-Anglo-Saxon Glossary preserved in the
library of Leiden University. Edited by J. H. Hessels. 8°,
Cambridge, 1906. [Leid.]
20. Wright (Tho.) and R. P. Wiilcker. Anglo-Saxon. ..Vocabularies.
2 vols. 8°, London, 1884. [W. W.]
21. Gildas an^ Historia Brittonum cum additamentis Nennii. Ed. T.
Mommsen. (Mon. Germ. Historica : Chronica minora I IL) 4°,
Berlin, 1894.
22. Aldhelm. Ed. J. A. Giles. (Patres Ecclesiae Anglicanae.) 8",
Oxonii, 1844.
23. Bede. Historia ecclesiastica gentis Anglorum. Ed. C. Plummer.
2 vols. 8", Oxonii, 1896.
24. Lios monocus : ed. Winterfeld. /n Poetae Latini medii aevi,
IV. I, pp. 276-295. (Mon. Germ. Hist.)
25. Liber Hymnorum. 'Ed. J. H. Bernard and R. Atkinson. (Henry
Bradshaw Society.) 2 vols. London, 1898. [L. H.]
*^* Contains the Lorica and Altus Prosator.
26. The Antiphonary of Bangor. Ed. F. E. Warren. (Henry Bradshaw
Society.) 2 vols. 4°, London, 1893-5.
27. The Book of Cerne. Ed. Dom A. B. Kuypers. 4°, Cambridge,
1902.
*^* Contains the Lorica.
28. The Book of Nunnaminster (Harl. 2965). "An Ancient Manu-
script...." Ed. W. de Gray Birch. (Hampshire Record Society.)
8°, London, 1889.
*^* Contains the Lorica.
29. Lindsay (W. M.). Contractions in early Latin minuscule MSS. 8°,
Oxford, 1908.
30. Traube (Ludwig). Nomina sacra. 8°, Miinchen, 1907.
HISP. FAMINA. Plate I.
n
Cod. Vat. Reg. lat. 8i.
^*ra».
I ii'
If If
M
If' -
^:ii11«IJii
I
.ti^-€. ThI 1'-^^. ?.r i
HISP. FAMINA.
Plate III,
iJt(7i
<:x
»4
{oti3!timbo*i»difpicm^
A^jjUuTiun^iktnu^
XXXXCO OX}*X
A.
«m
Paris MS. latin. 11411, fo. 102b.
HISP. FAMINA.
Plate III,
v^ JiV>« ^^r« -; 3^fc?^^ noccni Uo^d^
ntiti-ief&r ptic^irirt
■\t
^i^^-nni: .t^ia
Paris MS. latin. 11411, fo. 102b.
A-TEXT (PFLEURY).
AMPLA pectoralem : suscitat uernia cauernam' [fol. i
JL\. mestum : extrico pulmone tonstrum'
Sed gaudifluam pectoreis : arto procellam arthereis*
Cum insignes : sophie speculator arcatores"
J Qui egregiam : urbani tenoris propinant- faucibus linpham*
Uipereos : que litteratur? plasmant syllogismos"
Cui mundano : triquadr^ telluris artico
rhetorum florigera : flectit habenas caterua*
Et qui remota : uasti fundaminis deseruere competa*
10 Utrum fabulosas : per ora depromunt gazas-
Num trucida : altercaminum inter soboles pubescunt litigia*
An placorea : abucant proles sceptra*
Utrum s^uus : famatorum (armatorum) coetus
toxica : corruit certandi in acie*
15 Ut furis : ostrei cruoris riuis
Candida : oliuarent madiada*
Seu spumaticum : bombosi tithis flustrum
inertes : oppressit naufragio remiges' -^,
An horridum : communi stragi rapuit acculas loetum ? ^
20 quos : edocetis fastos"
Cui : que adheretis rhetori ?
fHuic (hinc) lectorum sollertem : inuito obello certatorem'
qui sophicam : pla^mauerit auide palestrum*
Nam trinos : antea dimicaui athletas
24 dimicaui^/. (m f/iarg. inf.) uel deimicaui.
HISPERICA FAMINA
mactaui duelles* [fol. i''
ac robustos : multaui co?uos
Fortiores : que prostraui in acie ciclopes"
Hinc nullum : subterfugio aequeuum*
Dum truculenta : me uelHcant opicula*
30 protinus uersutilem : euagino spatham
qu? almas : trucidat statuas*
-f-Arboream (alboream) : capto iduma peltam.
qu? carneas : cluit tutamine pernas'
Ferralem : uibro pugionem*
35 cuius pitheum assiles : macerat rostrum cidones"
fob (ob hoc) cunctos : lastro in agonem co^uos'
Haec compta : dictaminum fulget sparsio
fut nullos : uitioso aggere glomerat logos-
ac sospitem : lecto libramine artat uigorem'
40 Nam aequali : plasmamine
40b mellifluam : populat ausonici faminis per guttura spargi-
nem*
41 uelut innumera apium concauis : discurrunt examina aluea-
riis
Melchillenta : que sorbillant fluenta*
Ac solitos (Psolidos) : stemicant rostris fauos"
Hie comptus : arcatorum exomicat coetus'
45 cui dudum per lapsa : temporum stadia
parem : non creuimus phalangem*
Nee futura : temporalis globi per pagula
equiperatam : fulgidi rumoris speculabimur cateruam*
sed presto horrendus : asstat chelidrus*
50 qui talem : uipereo ictu sauciabit turbam"
30 uersutilem^/. (above the u) uel a. 32 iduma ^/.i. manu. 34 uibro
pugionem ^/. uel ui propugione. 40 After mellifluam the MS. reads populas"
Ausonica faminis per guttura spargine. 41 sq. MS. discurrunt exanima apiastris
Mel chillentaque sorbillant fluenta alueariis. The last word is evidently out of
place: I think apiastris is a gloss which has ousted it.
A-TEXT 3
nisi uasti : exigerint rectorem poli"
52 Qui florigerum : agmen
52b reguloso : soluerit discrimine* -
IFNouello : temporei globaminis *cyclo [fol. 2
hispericum : arripere tonui sceptrum
55 ob hoc rudem : stemico logum*
ac exiguus : serpit per ora riuus*
Quod si amplo : temporalis aeui stadio
ausonica : me alligasset catena'
sonoreus : faminis per guttura popularet haustus*
60 ac inmensus : urbani tenoris manasset faucibus tollus"
IT Quod propriferum : plasmas orgium?
Utrum alma : scindis securibus robora*
Utico quadrigona densis : stemicares oratoria tabulatis*
An flamigero : coctas obrizum clibano"
65 auriferas solidis : cudere lunulas marthellis'
Seu tinolam tensis : suscitas odam chordis?
Forte concauas sonoreis : proflas cicutas armoniis*
-f-Sed non intelligibili : mentis acumine prestulor"
quod lanigerosas : odorosa obseruas per pascua bidentium
turmas"
70 fCui (qui) obessa : arcatorum assiduo tramite sectaris con-
cilia*
Ac cicniam gemellis : bailas curuanam scapulis*
rutulantem alboreis : artas calamide (calamidem) madiadis'
Pexam : que carneis tolibus amplecteris caminam (cami-
siam ?)•
Nee sophica : ingenioso acumine abscultas mysteria"
75 Sed doctoreas : efFeto conamine comitaris historum turmas*
Hinc mirificum : tibi ingenioso libramine palo consultum*
Proprigenum : natalis fundi irruere solum*
Ut agrica : robusto gestu plasmaueris orgia*
Nam pantia *ruptis : astant septa termopilis [fol. 2^
80 pubescentes pecorea : depascunt segetes agmina*
Ueternas mesta genitrix lacrimosis : irrigat genas guttis*
Nam infantilis : mumurat inuagitus*
I — 2
4 HISPERICA FAMINA
Ac florigera : resonat clangore per arua*
Externum : proprifera editrix abucat marenr
85 Placoreasque blandis : concelebrat nuptias thalamis"
h^c pantia natalem : te stigant orgia adire limitem'
IFCeu montosus scropias : tranat tollus' per macides
frondeos fluctiuaga : eradicat hornos deuoratio"
Inormia : euoluit mormore crepita*
90 Limosam fluminio : mactat crepidinem alueo"
Concretas : euellit uortice glarias*
pari ausonicum : exubero pululamine fluuium*
Ueluti rosea ^stiui laris ueternas : cremat -f-piram (pira)
rubigine amarcas*
ac aruca (?arunca) fauellosis : minorat robora tumulis"
95 Ciboneus torridum : spirat clibanus ructum"
flangosas : flectit per laquearia flammas*
^quali doctoreas : torreo feruore cateruas-
Ceu truculentus pecorea : terret bouencus armenta
saginatum stricta : mactet iuuencum ligituria
100 horribilem uisceria : complet ingluuiem aruina*
sanguineum : trucido hiatu sorbellat fluentum*
pari erumnosos : perturbo pauore historum flogosa*
Quatinus *uitreum tetigeris patula : poli samum cuba* [fol. 3
Gemella : pr^cibui alboris astra
105 fseptemplicis olimpi lustrauerint boreales limites'
Sabulosas litorei : calculaueris micas planeti'
Tithicum tellato : uixerit seminarium in temino
mundanique uiuidum : censuerint coloni ponti spiraculum*
Haud hispericum : propinabis auido gutture tollum*
1 10 Inquantum eosus : ab occiduo limite distat articus
ftineus (?titaneus) sidereis : ampliori rutilo precellit" arotus
tedis
sonoreusque certantium : frangor militum
mellisono : antecedit apium strepitu"
99 above ligituria is written in a more recent hand what seems to be [i aria, i.e.
uel -aria. 105 lustrauerww/ MS. 107 temino with r written above before m.
A-TEXT 5
ac furibundus teneram : superat ursus bidentem*
IS Intantum fnostri (nostra) : loquelosi tenoris segregaiitur al-
trinsecus numina*
B
IS senos : exploro uechros
qui ausonicam : lacerant palatham
ex his gemella : astant facinora*
qu^ uerbalem : sauciant uipereo tactu struem*
i2oAlterum barbarico auctu loquelarem : inficit tramitem"
ac gemello : stabilitat modello*
Quaterna : que nectit specimina'
Inclitos : litteraturae addit assidu? apices'
statutum toxico : rapit scriptum dampno"
125 Litterales urban^ : mouet caracteres facundi?"
stabilem : picture uenenoso obice transmutat tenorem*
Alius clarifero : *ortus est uechrus solo' [fol. 3^
Quo hispericum : reguloso ictu uiolatur euloigium'
sensibiles : partiminum corrodit domescas*
130 Cetera : notantur piacula*
qu? italicum : lecti faminis sauciant obrizum'
Quod ex his propiferum : loquelosi tenoris in hac assertione
affigis facinus-
INCIPIT LEX DIEI.
TITANEUS olimphium : inflamat arotus tabulatum-
thalasicum : illustrat uapore flustrum;
135 -j-flammiuomo secat polum corusco supernum"
Almi : scandit camaram firmamenti*
Alboreum febeus : sufifocat mene proritus'
115 numina begins a line in the MS. The rest of the line is blank. 120 actu
with u written above between a and c, and mark of omission (,) below. 125 carac-
teres gl. uel carectes. 128 uiolatur^/. uel s (above the r).
6 HISPERICA FAMINA
Cibonea : pliadum non exhomicant fulgora'
Merseum solifluus : emit neuum ftractus (tactus)"
140 Densos phetoneum : extricat sudos incendium*
Roscida : aret rubigine stillicidia*
Nee oliuatus frondea : oliuat nimbus robora*
F^nosas : diuiduat imber uuas*
Micras uricomus : apricat lacunas rogus
145 mundanum : que torret iubar girum-
Aligera placoreum : reboat curia concentum*
Tinulas patulis : mormurant armonias rostris'
Concauos : aurium refoculant mulcedine cliuos*
Frondicomas auitica : orbat latebras turma*
i5oCapaneas : aculeant gleuas"
Uermia : sorbellant picis frusta"
Oleda : pungunt stercolinia*
fameas esciferis : replent uesiculas *sucis. [fol. 4
Pecoreus uasta : lustrat coetus pascua*
155 Calastreas : meant calcibus pessas'
Campanea uariis : serunt predia conciliis'
Interna glaucis : saturant exta serpellis"
Holerosa : sennosis motibus ruminant pabula*
Insontes : diuiduant ouilia ides"
160 •f'arboreas pontes pedestri tramite tranant
F^nosos lanigerae : intrant fagnos (agros) cateru?
Herbosas : carpunt dentibus uuas*
Hirsutus : suum deseruit gurgitia coetus"
Terrestres : suffodiunt rostris sablones
165 Stabiles : filicum sorbent radices"
Holerosum : que gustant sucum"
Tabulosa : flagrantes ^ssuum orbant sonipedes stabula"
Atritas : frangosis motibus meant arrigas"
Ferreos : que soluunt sessores cruribus sigellos"
170 Concauos : sennosis motibus replent toraces"
Amens : ferin? prolis cohors
almos : calcat epimnos*
158 pabula gl. uel p (over the b).
A-TEXT 7
Asperrimum : inuoluunt gressibus ruscunr
Gibrosos petulco : prospectant uernaculos scroplo"
175 Inhormes spumaticum : uerrunt delphines pontum*
Salsas apertis : sorbellant paulas gutturum claustris*
Squameos : que uorant gurgustos"
Pantes soHtum : elaborant agrestes orgium*
Caeteri tellatas strictis : plasmant fossas trulHs*
180 Spinosis : densant septa prunis*
Lapidias : saxea mole glomerant macereas*
Alter! multigenas : *pecorum agitant in pascua turmas- [fol. 4^"
Sonoreas : que reboant uchas*
Truculentos (-0?) agrico (-os?) : mugitu perturbant melodios"
185 Innumer^ : frondicomum crebro tramite adeunt saltum
turme*
Alma : que cudunt framis robora*
Erutas : securibus torquent astellas*
Edictasque strictis : scindunt hornos arietum machinis*
Refertaque robustis : ansportant plaustra iugis-
190 Hie sonoreus soporeis : nos excitat tumultus expergesci
thalamis"
Uestiles corporeis : colligere strues mediadis"
Hinc molliformes : artate tolibus trabias"
Alboreas rudi bisso pelliceis : stipate camisas baltheis*
Argentea (-as) fuluis : figite lunulas stolis-
195 Blanda : euoluite motatoria*
Molles : que lanigero amplexu aptate tapetes'
Sophicam : stemicata (-ate) coloniam*
Ac litterales : speculamini apices'
■fNonnulli (? Nam nulla) : cerimonicat arcatori trophea'
200 Si salubrem pectoreo : carperit soporem claustro*
Ni rutilante : phoebei orientis ardore
somniosum : euellerit palpebris oblectamentum*
Tritam : que aptauerit lumbis stragulam*
183 reboant with o written by later hand above e. i88 ornos. 192 Sto-
wasser refers the gloss virg. nee mihi cum teucris ullum post eruta bellum written
here in the text to erutas in line 187. 196 tapetes^/. uel c (over the first t).
8 HISPERICA FAMINA
lectoralem : cudere industriam-
205 IFUt quid nos tonitruoso : sermonum obruis *clangore' [fol. 5
Et internas : loqueloso tumore perturbas aurium cauernas'
Totum namque nocturni ligonis lectriceis : censuimus stadium
excubiis,
Uos soporeo : oblectastis pernas tabe*
Ob hoc nunc somnolentus : nos stigat tactus*
2ioQuidam de hoc doctoreo congelamine spumantem : adeat
mancipator laticem*
Ut uitreum scaloreis : propinauerit fluentum idumis*
Nocturna (-am) fontana : tergere luem unda"
Stornos concauis : soluite ffactos (fastos) archimis'
Ac sophicam : auscultate industriam'
215 Mormoreus : suscitetur in aethra plausus,
Uerbalis : que roboat clangor*
Si unita cunctus : steterit in aula coetus*
Ob hoc talem : segregate cohortem"
Hinc c^teri apricas : adeant casas*
220 Alteri frondosa : lustrant subnemora*
Alii in hoc ampio : stabilitent tugurio*
Febeos supernum : secat arotus poli centrum*
medium : que diei appropinquat spatium.
fHinc fame flagranti aestuat pectus.
225 Ob hoc continua : uisitemus territoria*
Ut mellitum : cerimonicauerint flagrantibus pabulum*
Quis gnarus decoream : ducet per triuia cateruam ?
IFHas clandistinas : frequenter lustraui termopilas. [fol. S^
Ac remota : huius artici penetraui predia*
230 Uenustos : que exploro acculas*
Qui uagos : arcatorum pascunt choros*
Stricto : densate tramitem colligio*
Ageas astrifero : statuite infolas sulco*
Ne pitheis truces : macerauerint mediada spiculis crudeles*
221 tugurio gi. uel o (over the second u).
A-TEXT 9
235 Non (?nam) talia uiperei : obuallant triuia latrunculi-
Multigenas degestis : spoliant uiatorum turmas inspillis*
Collectas : que rapiunt predas"
Armigera : trucidant ensibus agmina*
Ob hoc stricto discriminosas : irruamus cuneo per pesas*
240 Aspera : calcamus gressibus predia*
Qu? saxeas : torrida mole glomerant statuas"
Spinosas : que parturiunt rumices"
H^c florigena (Pflorigera) : exomicant arua'
Qu? porporeas : glomerant scaltas*
245 Nee lapidea : artant crepita*
Sed glaucicomas : herbarum copulant uuas"
Caninus urbana : murmurat sonitus inter nemora*
Forte externus : adheret moenibus latrunculus*
Aut lustrantis : concipiunt auribus strepitum agminis*
250 Sonoreum gemell? : suscitant barritum alape*
Ut ouans uagantem : flectit mansorius deuersorio cohortem*
Adunca -f-strictim (strictum) : trahite claui sigullum*
Haec *concaua scopatum : amplectitur aula tolum" [fol. 6
Quod bituleis : tergitur assidue facicuHs*
255 Nee ulla : glomerat ciscilia'
Hoc coenosum : aetrse astat tolum*
Quod concretas : sordium arictat micas*
nee fronde? degestum : elimant scop? uestibulum"
Aquoso stabilem : implete idore luterem'
260 Squaloreasque fluctiuagis : lauate basses fluentis-
Ac limosas : uitreo licumine tergite plantas"
f Arboreas (alboreas) : figite in pariete curuanas'
Liniaremque comptis : statuite tramitem archinis (archimis?)-
Ut amplum : censuerint agrestibus spectaculum*
265 Pelliceis : cluite sessa pratis*
Roseum : laricomi torriminis alite in aremulo clibanum*
Minutas : aprici griminis glomerate astellas"
254 betuleis with i written above first e, and u above i : faciculus with i
written above second u. 260 bases with s written above first s. 267 gra-
minis with i written above a.
10 HISPERICA FAMINA
ut flammiuomum : feructauit (-uerit) incendium'
Caloreum : librauerit tactum'
270 Algidum : eruerit focum*
Quis tales : poscet possores (possessores ?)*
ut melchilentum : concesserint opiminium'
fNon (nam) ausonica : me subligat catena'
Ob hoc scottigenum : haud cripitundo eulogium'
275 Sed furibundos : perculam amite amiclios*
Uenusti : excusant accul?
parcas : amplecti sub numine alimonias'
H?c concessa acutis : findite edulia framis*
Ac arboreas ^scifero : *onerate mensas aceruo* [fol. 6°
280 Doctoreum quaternis : segregate chorum rithmis'
Aquatico : lauate idumas nitro*
Ut lot? : innotescant cub?"
Ageum ^sciferas : roboate fcontentum (concentum) in copias*
Ut salubrem : propinauerit in precordiis suxum*
285 Arunca : flammigenis crinibus calificate edulia*
Ut dulciorem : irrigauerint faucibus saborem*
Micas fragmentorum concauis : recondite canistris*
fAmum (?almum) : herum fposci (?posco) poli :
ne ciboneum : cociti irruerit (-int) acculae folium*
290 Sed supernum : septemplicis poli aderint samum*
Qui dulciferos : cibaminum concessere aceruos*
Quislibet comptam : exactor poscet editricem*
ut salsas : lixae tripudiauerit per cinerem lithias"
Ut crispantes salsugena : spumauerint trices paula*
295 Statutum : adeamus oppidum*
ubi densum : conclientibus fiximus placitum*
-j-Qu? (qui) dulciora : sorbuistis solamina*
Farriosas : sennosis motibus corrosimus crustellas*
Quibus lita scottigeni : pululauit conditura olei*
274 euloium with g written above i and a comma below. 280 doctore n.
281 Aquatiq, q erased and co written above. 287 Nicas^/. uel m (over the n).
fragm^«torum, agm in rasiira. 289 accolse with u written above and a point
under the o. 299 scotigeni with t written above between o and t.
A-TEXT 1 1
300 Carniferas : pressis dentibus ruminauimus pernas'
Lacteus : populauit haustus'
quamuis gaudifluam : bibulo ore gustauimus celiam*
TITANEUS occiduum : rutilat arotus pontum* [fol. 7
Roseos imam : curuat radios sub speram*
305 Lynaticum uasto : exhomicat sidus polo*
-f-Fulgoria pliadum uariant specula horanum*
Nocturnus : grauat serpella nimbus*
Arboreas : oliuat uapor ribas
tetraque mundanum : obumbrat mersa girum*
310 Incalculate : pecodum turm?
calastreas : meant argeas"
Septa : que irriunt bouella*
Quadrigonas : idium concilia scandunt aulas-
Atritas hirti : lustrant suistas porci*
315 Ferreos : sonipedum fulcris nectunt aurig^ sigillos"
Innumer? : agrestium turm?
solitum : laborandi eruunt de curibus nexum*
Ac solitis : aprici tegminis quiescunt in aulis
Ob hoc alma : ciuilis globi adeamus moenia*
320 Aptam benignis : poscere filoxinia (-am) colonis"
Sonoreo : instigate editum barrito*
Ut hunc fdocterum (-oreum?): colligerit diuersorio coetum*
Statuta pelliceis : -f-statuite sedilia pratis-
Torridum : alite fgrimite (grimine) caminum'
325 Rutilantem : que accendite foco lampadem*
Arboreo uitreum : *propinate olipo ffructum (fluctum)" [fol. 1^
Spalorea : que lauate fulcimina*
Mersium solito : diuidite mancipatum colligio*
Caiteri arboream : concito flexu irruant collem*
305 exbmicat. 322 perhaps doctorum with an e written above ( = doctoreum)
was misread as docterum. 322 ' it diuersorio co in rasura.' 325 que
added above the line. 328 diuite with di added above after second i and a
comma (,) below.
12 HISPERICA FAMINA
330 Strictis : que deb^lant grimina loris"
Alteri aquosum : adeant olimpum*
Refertam : que deuehant scapuHs hidriam*
Alii caneas (carneas?) : cocant eno pernas*
Ac farreosas : plasnent rotas*
335 Statutas : cibaminum findite framis strues*
Ligneas ^scifera : onerate tabulas copia*
Melchillentaque pexis (plexis ?) : glomerate fragmina fiscillis •
Interimis : concaui pectoris opto latebris*
Uti honorificam : protelauerint accul? mansiam
340 qui melchilenta : largiti sunt opimina*
qui dulciferos : cibaminum concessere aceruos" [=291]
Tinctas : conditura accendite clibano tedas-
Ac lectoralem : scrutamini fastis industriam*
Soporiferam : artant palpebr? grauidinem'
345 Ob hoc blanda pecoreis : uelate cubilia pratis*
Rudes : que serite motatoris tapetes*
Molliferos assilibus : plicate puluellos gigris-
Carboneas cinereo : tegite strumas tumulo'
Ne attigua : succenderint ciscilia-
350 Amplo : que arserint pirici fornacis incendio*
Stricta quadratum : cludite regia hostium*
Ne atroces : eruperint *predones* [fol. 8
Clandistinas : rapere furtim gazas*
C^teri lectoralem : mentis acumine ascultent sophiam*
355 Alteri somniosum : abucent pernis fotum*
Alii nocturnas : librent excubias'
Quatinus roseus : phoebei orientis rutilauerit proritus'
D
[De caelo.]
E hoc amplo : olimpi firmamento
loquelosas : depromam lento murmure strues*
360 Hsec polica : assili situ plasmata est spera*
340 melchillenta with dots above and below the 1 which follows i. opimina
in rastira. 345 ' branda with r erased and 1 written above the erasure ' (Stowasser).
357 rutilauerit with e (? for o) written above first u.
A-TEXT 13
qu? umbriferos : uago tegmine stipat sudos-
Ignicoma : que uasta mole amplectitur astra-
Gemellos : torridi alboris pastricat arotos*
Titaneus diurnas : rutilat orion metas"
365 Pallida merseum : illustrat gansia promerium'
Quinos uitreus : artat baltheos horanus"
C^ter? caloreum : artant zon^ fotum'
Mundana : que coctant rubigine climata*
Alter? algidum : spirant ructunr
370 Niuiam : que euoluunt sparginem*
Gelidas : horrendo flauore spargunt brumas*
Procellosum : proflant turbine motum
multiformis solifluis : pretenui nubium uapore
stemicatur arcus radiis*
Uolubilem policus : se torquet in uertiginem girus"
375 Stabilem : discurrunt cardines erga axem*
Angelicas olimpius : suffulcit cateruas thronus*
Eximia (-am) glauco : *arctat camaram neuo* [fol. 8^
f Septemplicem horani : asserunt cyclum phisici
Innumera : c^li cacuminis astant stemata"
380 tQu? temporeo propiamine explicare non famulor*
D
INCIPIT DE MARL
E hoc amplo : anfitridis lucumine
loquelosum : cudere nitor tornum*
Hoc spumans mundanas : obuallat pelagus eras*
Terrestres : anniosis fluctibus cudit margines"
385 Saxeas : undosis molibus irruit auionias*
Infimas : bomboso fnortice (uortice) miscet glarias*
Astrifero : spargit spumas sulco*
sonoreis : frequenter quatitur flabris"
Ac garrula : fatigat nothus flustra-
390 Tithica ^therium : irrigant fstillidia (stillicidia) girum*
366 horanus^/. cglum. 370 euoluunt with a written above last u, and a
dot below.
14 HISPERICA FAMINA
Calastrea glaucicomus : uerberat competa pontus"
Periclitantes : mactat naufragio puppes"
Alias serenum : compaginat tithis situm*
Nee horrida : tempestiui murmuris proflat susperia*
395 Sed garrul? tranquello : tabescunt undae fomento'
Gemellum neptunius : collocat ritum fluctus"
Protinus spumaticam : pollet in littora adsisam*
Refluamque prisco : plicat recessam utero*
Geminum solita : flectit in orgium discurrimina'
400 Afroniosa luteum : uelicat mallina teminuni'
Marginosas : tranat pullulamine metas*
Uasta : que tumente dodrante inundat freta*
*Arboreos tellata : flectit hornos in arua* [fol. 9
Assiduas littoreum : glomerat algas in sinum*
405 Patulas : eruit a cautibus marmas (marinas)'
Illitas : punicum euellit conchas'
Belbicinas multiformi genimine harenosum : euoluit effigies
ad portum*
Fluctiuagaque scropheas : uacillant ^quora in termopilas*
Ac spumaticum : fremet tumore bromum*
410 Interdum tumentem : pastrica[t] enerius lidonem'
Nee solita marginosi : tramat (tranat) limina fundi"
Rostratas : toruis fluctibus fulcit carinas'
Roboreas undisono : baelat rates fluastro*
Inmensas : que marmoreo gurgite gestat scaphas'
415 Ac ingentes talisicum : nauigant liburn? gremium*
Delficinum : glaucis sub fluctibus ludicat seminarium-
Inormia uastum : litigant coetia per itnum-
Erumnosos : ruminant gurgustos'
Uitreum : que sugillant faucibus salum"
420 Ac tornos : guttoricant piscellos'
Neptunia spameis : uerrunt cerula gigris'
Salsugenum : gustantibus infestat pelagi unda saporem*
407 arenosum. 408 inter inopilas. 411 marginosi (with a above
second i) tramat limine (with a above e and dot below). 418 gurgustos^/.
pisces. 421 spumeis (with a above u) : e erased before uerr«»/.
A-TEXT 15
Si pantes : mundani orbis acculae
internum : aequoris spectarent uterum
425 repentina mortiferum : irruerent uoragine claustrum*
H
De igne.
IC roseus : laricomi torriminis crepitat rogus
qui torridum : proflat ardore furiu[m]"
*Flammeas : plicat rubigine spathas- [fol. 9^
Flexosos flammeo : torret ramos incendio*
430 Assida : inuadit fomite sarmenta'
Fumantem rapida : euomit uaporem pira*
Cineream : spargit ^stibus fauillam*
Innumera ciboneus : plasmat seruitia aestus*
Protinus farriosas : carboneo fotu assat crustelias"
435 Cruda concauis : coctat trementia lebetis*
Argenteos : mollificat fornace metallos"
Auri^que rubreo : Hquescunt mass? in camino'
Pantia uiricomis (uricomis) : calificat licumina fomentis'
Natalem : que flammiuomi laris depromam lento
murmure rigorem'
440 Duro : iam uiguit silicis in utero*
Ferriale : sollerti nisu torsit inflammator focile*
Aprica scintillosus : exarsit in spungia tactus"
Collectam : que flexit incentor stupam*
Ac micrum : motuo uertigine eructauit scintilla fumum*
445 Ueternas : in faccem glomerauit astellas"
Inmensaque turgidis : creuit pira flammis*
Umbrifera latebrosis : extricat uelamina tegulis'
Infestaque flammisonis (-nus) : depellit frigora clibanus*
Ac torrida : inuoluit incendia'
45otSaltim pantes : truncarent accul? stipites*
uricomo : concremaret facus rictu •
428 '.rupigine p altered by first hand to b' (Stowasser). 439 depromam: cf.
1. 520 and 359 : mumure with r written above after first u. 441 facile with
o above a and dot below. 442 spaingia with ai altered by first hand to u.
443 stuppam with dots above and below second p. 451 facus with a altered
to o: rictu, i erased and u WTitten above it (Stowasser).
i6 HISPERICA FAMINA
H
[? De campo.]
IC floreus : amplo nitore exomicat drimus*
Urbana inmensi : amplectitur moenia globi*
In quibus turrita : multiformi compage astant tuguria"
455 Ardua campaneus : collogat septa situs* [fol. lo
Maturas : frugifero tegmine parturit segetes'
Odorosa : glomerat uineta*
Qu? rapidos (? sapidos) micris : nectunt accinos ramis*
fSpinosis degestum : uerrunt astitiae predium*
460 Aquosi luteas : irrigant fluuii uenas*
Erumpantes : ffontanos tu mores (fontano tumore) eructat
tellus latices"
fFenosaque scaltis : poUent predia roseis-
Ac delicatas : copulant homestas"
Ceruleas : que gignit serpellas*
465 Qu§ pecoreas : saturant turmas*
Sublimes degestum : ambiunt celles drimum*
Saltosaque extremis : castat robora in aruis*
Incalculata : congellat frondium genimina*
Ou^ dispares patulis : stipant fruges ramis
470 holerosa profunda : separant rura foue^'
Qu? herbosas glaucis : arictant uuas ansis'
Innumeras pecodum tellatus : pascit cateruas teminus*
Inmensaque terrenum : gestat saxa fundamentum'
Plurifica campaneus : nectit stemicamina fundus"
475 tQuae loquelari tramite haud explicare nitor*
ne doctoreas : rhetorum grauauerit uena[s].
De uento.
HIC sonoreus alma : mactat sepherus robora*
Aniosas terrestribus : plicat ilices sulcis"
Turrita robustis : spoliat tugoria flabris*
458 acinos with c added above c. 467 aruis gl. uel oris. 470 foueg gf.
uel i (over the first e). 472 pecoduw, eco in rasura.
A-TEXT 17
480 superna : cacuminum frictat laquearia*
Tithica : flectit telluri cerula*
Ac marinas : exaltat in astra spumas"
Claucicomantem : fatigat auster *tithonem* [fol. 10^
Bis senos : phisici fet ferunt (ecferunt) zephiros*
485 Et quaternos : ibi explorant euros*
Quis alterni : inherent crepitu nothi*
Et uelut subiectas : opacant alas*
Mundanum : uasto aethere proflant in folium*
Trina mormoreus : pastricat trophea nothus*
490 Quod spumaticum : rapuit tolo diluuium*
PoUentem : que tonuit rapere dodrantem*
Ac corporeas : perculit tactu effigies*
Nee sibilans : intueri queat procela*
Altus : que poli rector
495 mormorantibus degesti : de pennis euri
•f gibrorum (gibrosum) : reanime ( ? reamine) censebit logum
De plurimis
497 T T yEC egregia floreis : fulget caterua pompis*
jL 1 qu? fuluas : congelat extrinsecus stragulas*
Ac uestiles : multigeno ligone nectunt strues*
500 Caeteri purpureas : acrictant blemmos*
Alii cicinias : castant mediadis stolas*
Alteri iacinthinas corporeis : stipant trabias pernis*
plurifici stornos : carnali compage globant amictus*
Ostreas : pastricant armellosas*
505 Giluas : uerticibus alunt mitras'
Crisposos : que sedant cincinnos*
Ac libosas : copulant tricarias*
Nitentes : ceruicibus gestant curuanas*
Innumeri quadrigonas : captant scutilibus peltas*
493 procella with dots above and below first 1. 495 mormor»ntibus
' (o or e erased and a written above)' (Stowasser). 50a trabias gl. uestes regales.
i8 HISPERICA FAMINA
510 Females : uibrant idumis pugiones'
Ac altera : glomerant plasmamina'
fqu? temporali propiamine non exprimo*
H
DE TABERNA [fol. II
^C alborea (? arborea) : exomicat taberna
qu^ spissas : breuiusculo tegmine artat setas'
515 Quadrigono degestum : sutum est figmento archimium*
Unitam superna : amplectitur ianuam ora'
+ Qu? stricto : asilibus palligonis rotis cluditur operculo'
Ac bis senis : alligatur adeo restibus"
Flexa : que acatorum (arcatorum) ceruicibus uehitur sarcina*
520 huius inditum : depromam curuan? ductum*
Saginatas : pecodis dudum tegebat pernas*
Hirtum : que acuto framine decoriauit carnifex corium"
Densa : que tensum est parieti inter uimina*
Ac igneo : aruit fumo*
525 Obansque edictum : lacerauit opifex archimium'
Astrictis corialem : pastricauit corregiis tegulanr
Bis binos : plasmauit angulos*
Lectoque pellicium : gestamine perfecit armarium-
Caetera : non explico famine stemata"
530 Ne doctoreis : suscitauero fastidium castris'
H
De tabula
JEC arborea lectis : plasmata est tabula fomentis"
Qu? ex altero climate c^ream : copulat lituram-
Defidas : lignifero intercessu nectit colomellas'
In quis compta : lusit cellatura*
535 Aliud iam latus arboreum : maiusculo ductu stipat situm*
Uaria : stemicatus pictura*
517 paligonis with 1 written above after a: rotis a gloss (Stowasser).
520 Kf (HMB). 534 celat«ra with second 1 above. 536 uuria with
second u altered to a.
A-TEXT 19
ac comptas : f oras artat (artat oras).
h?c olim frondea glaucicomi : creuit inter robora fundi*
Ferrialique *crescentem : amputauit opifex securi [fol. 11''
stipitem-
540 Quadrigonum ligneo : dolauit incrementum neruo"
Micram : eruit ascia margeriam*
Ornatam : que perfecit tabulam*
Qu? dexterali : historum gestatur iduma*
Ac sophica c^reis : glomerat misteria planetis"
545 Nunc loquelarem : celeri flexu retraho tramitem"
Ne ingeniosas : rhetorum grauauero domescas'
H
De oratorio.
OC arboreum candelatis : plasmatum est oratorium
tabulis"
Gemellis conserta : biiuguis artat latera
quadrigona edicti : stabilitant fundamenta templi"
550 Quis densum : globoso munimine creuit tabulatum*
Supemam : compaginat camaram'
Quadrigona comptis : plextra sunt sita tectis*
Ageam : copulat in gremio aram*
Cui collectam : cerimonicant uates missam*
555 Unitum : ab occiduo limite amplectitur ostium*
quod arborea : strictis fotis cluditur regia*
Extensum tabulosa : stipat porticum collectura*
Quaternas : summo nectit pinnas"
Innumera : congellat plasmamina •
560 qu? non loqueloso : explicare famulor turno"
De oratione.
SUPERNUM uasti : posco herum poli-
qui mundanam : almo numine condidit molem*
Tithico terrestrem : obuallat limbo crepidinem*
Humanos lecto : restaurat uernaculos incremento*
545 rethraho with ^ above first h. 558 summo ^/. uel a (over the o).
2 2
20 HISPERICA FAMINA
565 Glacicomas : folicia strue tegit amarcas*
Florigeros : alit *de tellure culmos- [fol. 12
Almi : gibrarum turmis collocat premia throni'
Mihi ^stiuum : nauiganti fretum
robustam : concede puppim*
570 Ut furibunda : euadam discrimina'
E
De gesta re.
APSIS : olim annos? uoraginis stadiis
rutilante : foebei orientis aurora
quidam ffurifundus (furibundus) : armatorum latrunculus
externas : inimicos^ telluris adiit metas*
575 Turn glaucicomantes : cellium concito tramite lustrantes
inter iubas
setigerum : porcine indolis notat (-ant) inter nemora coetum'
Hinc quidam robustus : ferali dolone tyrannus
hirta crassi : terebrauit latera apri*
lamque roscidum : purporeo cruore cadauer
580 lato : sollerti tractu torsit ceruici"
Uastam : que mancipatores trucidant spathis amarcam*
Ac ferreo : cudunt silicem metallo-
Apricis : que stemicant rogum sarmentis*
Flammiuomusque laris frondeam : fumigat clibanus siluanr
585 Hinc quadrigona : inserta ueribus statuitur graticula*
Setosasque roseis : torrent toles flammeis*
Ac arboreis crudas : insuunt sudibus pernas-
Ostrea : sanguinei licuminis decidunt inter faces stillicidia"
Assata : que carnei ponderis gustant arnnatores frusta.
5QO suillem : sorbent faucibus pastum"
Hinc progeni : istius telluris accul?
extremas : natalis soli obuellabant assidue oras*
565 dedit with tegit written above it. 570'' De gesta re : de ge
in rasura by the first hand (Stowasser). 573 q^ MS. : latruculus with n above
and mark of omission below. 577 tyrannis with u above i and a dot below.
585 graticula with c above g (later hand). 592 obuellabant gl. uel a (above
the e).
A-TEXT 21
Ne inimicale paternis : polleret *discrimen sulcis- [fol. 12^
lamque solitis : finalis globi lustrantes anfractibus
595 edictum siluestrea : prospectant latrunculum inter robora.
Turn frondens : irruente caterua frangoricat saltus*
Ac proteruus : clamat ilico coetus
f quod ex crudeli strage non euaderent de agmine superstites.
f nusquam (? priusquam) atroces : alitum ueherent in sethera
ungues-
600 Hinc strictam furibundi : densant aciem tyranni*
Ac armifera : i-ferant (ferunt) incidones rostra*
Alboreum (? arboreum) aereo : spargitur chimentum sulco"
Truces : reciproco libramine penetrant dolones*
Degestaque fcarneis (-eas) : terebrant spicula toles"
60s Ac carnifera porporei : serpunt per latera riui"
Inormes : ruunt in obello gigantes"
Ac assiles : soluunt ensibus gigras'
Dum toxicus irruentem : certandi robore frangit latrunculus
phalangem •
Mortifera : spoliant uestium strue cadauera"
610 Horrendo : que iubilant crudeles tumultu.
Hinc reduci tramite paternum : remeantes in solum
fabulosam : exprimunt accol? soriam*
HiSPERICA : FINIUNT FAMINA.
AMHN.
593 paternis, i altered from a. 606 inormes, in the photograph there
seems to be something wrong with the o ; perhaps originally inurmes (HMB).
612 soriam, ?cf. D 141.
23
B. ECHTERNACH TEXT.
quatiauit carbasa plausus; [fol. i
humana litigosus : qua[sat? genimina flauor;
Phitia : prolant inter tirannos deu[ortia?
Grandes : que serunt strages ;
5 fSpipata (stipata) truces : subuertun[t rejgimina archontes;
Hinc cunctis : decrescunt cibaria [co]lonis.
Et micra lugubres : astant edulia inter soboles ;
L[icet] tali lecto : archatorum concilio
inclitum : crebo famine inu[ito] equium.
10 Qui egregium : lectoralis pompae irruet circium ;
Ut [ ]rica : f certanti (certatim) plasmauerit tropea ;
Nam robosto : arm[a]ti cantaminis ambior uallo ;
protinus ferream : concito trac[tu] euagino spadam;
Que corporeas fuipero (uipereo) : trucidat compagi[nes]
enulio-
15 Pallentemque carneis : arto cidonem lumbis"
•f-Madi[anis] qui -f-stipata (stipatas) : stricto rubore nectit
tubulas ;
ferialem : r[egu]losi acuminis quasso pugionem;
Qu^ almas : toxico ic[tu] terrebrat effigies;
Acuenenosa : infestat tolibus ulce[ra
20 trinos : belligeraui inauello anthletas ;
Rudem : extimp[ ] multaui militonem;
16 madi[anis] : this or lumbis in 1. 15 is probably a gloss. Cf. A 203 with
B 26. 20 Nam may have begun the line.
24 HISPERICA FAMINA
Strennuum bellicioso : prostraui co[euum] orgio"
Actruces : certare tonui ciclopes ;
Quirobust[io]rem : mallicant inacie litem;
25 L35] Haec flori[g]era : superni alboris exomicat turma ;
Quae comptas : aric[ta]t madianis stragulas ;
Etaurea : glomerat stemata ;
[. .Jdatos : gigrarum uerticibus alit crines ;
Clarifera hie de[c]oreus : ardet pompa coetus ;
30 [40] Hinc eximium olimpei : poscant [hjerum troni
uti aptum : flectere censuerint suffragium'
[N]am presto roboreum : proflat ursus furium
qui banc fulgelntem : sorbere flagrat phalangem ;
Et seua trementi : librat ulcera coorti ;
35 [45] Nisi almam : poli rector concesserit tutelam*
^[Q]ui hoc decoreum : celeri basium flexu f concilium
obseruas (obseruas concilium);
ac mi[ as] : multigeno nitore nectis uestium strues
[48] inmensum grandeuo : proflas fastum collegio ;
[25] Mirificum : loquelosi clang[o]ris iudis forcipe tornum ;
40 [26] quod sospitem : compti faminis arta[t tjenorem.
Nee ulla : foedo aggere resonat piacula
Ue[n *t]osumque tinulo : fascinas plausum concentu [fol. i''
Ac flabilem : cras[o] exsuperas canorem;
Quo doctoreas : epularis multitudine [do]mescas,
45 [31] Sed lucifera amplam : baud ceremonicat sonorum [sjpresio
pompam ;
Dum externum : rumorosi archatoris plas[m]as crasali folia-
mine potitum;
Quod nulla : tibi opiculat tro[p]ea;
[34] Dum non solitam : fandi stemicas plasmaturam ;
49 Ob hoc egregium : frotulanti crepitundo consultum fluson;
50 Ut fulgescente (-tem) : huius congelaminis diuiduauerit
tramitem ;
22 stennuum with r above and comma (,) below. 25 turina. 42 ue[nen]o-
sum Bradshaw. 43 fabilem with 1 above a. 44 epularis : qu. emularis.
49 rotulanti probably a gloss on fulgescente in the next line, as luson on tramitem.
B-TEXT 25
Natalem : concito gressu inruerit limitem*
•f-Ut uesti gricea solido nex malli[cau]erit [
* * * *
[Adout 200 lines are missing here.']
53 fobumbrant cicneas; [fol. 2
Densas : figite curuanas inter uiminas.
55 Utliniarem : alborei uaporis astauerint in pariete callem;
Repentinum : agrestibus colonis incitauerit spectaculum;
Stantia pelliceis : uelate reclinatoria tegulis
et lasus : -f-flexus (flexis) tolibus consedat corus;
Scindillosum asidis : nutrite clibanum griminum astellis
6o apricam : collegite facem;
Ut ignicoma : spirauerit estu incendia;
furuam : caliginis extricauerit deaula nubem;
•fAlgida salgideas : carboneo tactu calicauerit pernas;
solertem : dehoc docibili agmine segregate exactorem;
65 Qui tales : f posseet (poscet) lecto famine possessores
ut melchilenta : largo fauore concesserint edulia;
Nam strictus : romani tenoris me septricat nexus*
Nee scotigenum : aperto forcipe pompo seriem;
Sed capta : arborei stibitis claua
70 fcaminum (caninum) : demicabo tumultum;
Uenusti : huius castelli fmarmoreo (mormoreo) clangore
excusant iccol^"
Namuagis : assiduo impetu grauantur coloni tormis*
Licet tamen ex[i]guam : cumuernia largientur epulam*
Concessos : solaminum diuidite aceruos*
75et bis bino : dirimitte -fcum (corum) rithmo;
Honeratas : dabisula congerie opiculate agmini *tabulas; [fol. t>
Sapidam heroico : sanctificate esuram concentu;
5 1 c^«cito : Zimmer reads cito, ' the abbreviation for con having a point
belovy it in the manuscript.' But qu. 52 ti gricea may be a corruption of
agrica: solido corresponds to robusto in the A-text 1. 78. 55 qu. artauerint.
56 qu. indicauerint. 59 Scildillosum with a point under the 1 and n written
above : clibanum : in MS.
26 HISPERICA FAMINA
Ut salubrem : effunderit in fpredia (precordia) dulcedinem •
Priscum ualido : calificate essum clibano'
80 Utaruncum flamigera : extricauerint uaporem incendia;
Caua : fragminum glomeramine complete canistra;
Ne torridum : acherontis irruant iccol^ folium*
Qui melchilentes : dapium largiti sunt copias"
Sed summum : suant politronum ;
85 Ut fuluis : inducti stolis
sancta : steterint inter agmina'
Quis libet egregiam : lento sermonum fluxu exigat editricem ;
Utaquifluam cinereo : propinauerit letheam leuitorio;
Quatinus spumanti : salsi licuminis fluctu
90 crinitas : elixauerit iaras"
Nam squalorea : abumbrat (Pobumbrat) gigram tricaria;
•|"Lixis tamen lota : accuat domescas;
luba spisa acutum : restaurat ingeniculum*
Amisos : uisere properemus sodes;
95 Cum quibus fixum : pacauimus placitum;
Qui sapida : ruminastis edulia;
Asiles : farris mandimus crustellas*
Predulce : dentium flexibus sorbsimus rectamentum
Sorporeas : lactei imbris libauimus tiriacas;
100 tSalsugenas : occidui anfitritis inflamat titan cerula;
Torridos nocturnam : flectit rutulos sub nube (nubem)
diurnos alternam : arctat lucus in [
* * * *
...ardoris amplectitur orientem; [fol. 3
Altero diurnum : rutulat aroto promerium ;
105 Aliud merseum : inlucesset sidus umbraculum;
Celatum fulgentes : sternicant uranum pliades
92 lata with a dot under the first a and o written above. 99 triacas with i
written above between t and r, and a dot below. 103 orientem gl. i.
stellam. 104 aroto gl. sido : promerium gl. i. spatium. 106 uranum gl.
caelum.
B-TEXT
^7
geminos : que fulmineo candore congelat tiriones ;
Torrentes palatum : sternicant boetes olimphum;
Aliae propriores celiti : currunt mines tabulati;
I lO Alterae remotiora : secant climata;
Supernum digesta : pastricat coum spera:
Axem conuexam cardinesque tornalitem : trutinat inuerti-
ginem ;
Septenos : reciduo fleu mouet globos;
Gemella policus : amplectitur hemisperia situs;
115 Nubea : tegunt polum fobtestacula (obstacula);
Acuitrea : atro ligone serunt cacumina;
Altum : firmamenti tronum
angelic? : possident cateruae;
Quae aureis : superni decoris consedunt cadetris ;
i2oQuis purpurea; gemmarum emicant stemata;
Alboreis : induta stolis;
Dilitiatas : discurrunt agmina metas.
Ampla : stemicarum congelat olimpus collegia
que sermocinoso : faminum... =A 380
* * * *
125 [Ne doctore? : suscitajuero nausiam choorti =A 561
[De oratione.]
Sublimem : posco rectorem ;
Qui olimphiam amplo : gubernat speram potito
terrestrium : frugifero arctamine fundauit solum
quod incalculata frugiferis : gignit pla...*figmentis [fol. 3^
i30hoderosa : congelat aromata;
Multigenas : animantium instaurat cateruas;
Escifera digestis : ceremonicat oblectamenta turmis;
107 tiriones ^/. uiitrio. io8 palatum gl. reuelatum : boetes^/. i. Stellas.
109 mines gl. i. fines. 119 cadetris^/. cathedris. 125 nausiam gl. i. lestnaued.
127 olimphiam with dots above and under the h. 132 digestas with i written
above a : ceremonicat gl. i. cofert.
28 HISPERICA FAMINA
Spumosa : fsed adtithis (sedat tithi's) flustra;
Actempestiua : reprimit occeani diuortia
135 (glas) netellatum : procellosis fluctibus operiat tolum
et glaucum mundiano : artauit limbum tolo ;
Undisonum : frequenter inflat calubris talasum
turbata : que trement equora ;
Interdum garulas : sedatis fotibus f refrenant (refrenat) undas;
140 Robustas : que uentorum compremit flabras;
Alias clamoreo : nothorum inflat ethera fflamina (flamine);
Alma folliceis : tegit robora uuis;
isrelitica roboreum : induxit agmina per pontum;
preruptus : que tithici mormoris pendebat utroque latere
tumulus
145 pedestrem : stupuerunt marmore callem ;
Egipticum : sorbuit pelagus c^tum.
Nectoreum : aere^ ligino fluit coorti pastum;
flagrantia : patuit dulcedine castra;
Durum : aperuit pollenti latice saxum;
i5oCrebros : que ausit uitreo gurgite riuos
trinos : pio imbrium uapore obseruauit in fornacis estu natos;
Insignem leonino : eruit uatem folio;
seuos : que prohibuit rictus
Ne sacros : pestifero morsu tangerent artus;
155 Ut tutam uitreas : gubernauerit ratam (ratem) per undas [fol, 4
floreum : que salubri remigio captauero portum;
[De gesta re.]
Quidam oHm furibun[dus] : draconei tumoris tirranus
solito : regni non contentus solio
inormem : arcessiuit expeditionem;
160 Turn arcessitis : undique copiis
135 glas, which occurs in the manuscript before ne tellatum, was recognized
by Bradshaw as a gloss on glaucum in 1. 136. 141 notoxum with h above and
a dot below. 150 riuostrinos MS.
B-TEXT 29
superbo : inflatus fastu
contractis : que ad littora alnis
■f-inserere classem parat;
Hinc robustis : bathmorum flexibus
165 amplis : lustrantes prata cuneis
rostratas : ansportant ceruicibus cimbas;
Littorea : que calcantes gressibus arua
fragoricantia : trudunt plantis marmorea;
Ac torsis : gigantum tumorem (tumore) inter cerula alnis
170 statutis : lecto tramitte tunsis
solida : consedunt remiges in transtra;
Tensum : que lintrantiant rudentibus carbasum
tunc frementibus inter fulstra (flustra) remis
fuehitur in altum clasis;
175 lam ualidis : nauigantes per ^quor^a (gquora) tunsis
tremulus : quasat freta nothus
astriferos : salsus imber spargit turbine in sulcos;
fluctiuagis : que motibus
discriminosa : f mactatur (-antur) pupium latera;
180 Salsa : populaba[t] in proras sentina;
Imis : undarum uallibus
trepidae : decidebant caring
crebris : que fulgebat ether scindellis.
Tinsurus : que personabat in pontum clangor
185 ofifensos : que "("formidabat (-ant) naut^ scopulos;
■f- Latebrosos naufragia tenere putabant *in punices (pumices)
bracha ; [fol. 4^
Hinc uitreas : undisoni gurgitis uerrentes pupibus per spumas
trucibus : dehiscit belua facibus (faucibus);
Horrendoque pauidam : sorbuit hiatu classem;
190 Uastaque nauticeus : consedit fmulta (in alta) coetus
Dein ferres (ferreis) duriles : cudentes metallis silices;
172 rudentibus^/. funiou. 173 fulstra; remis, the latter word may repre-
her
sent an adjective belonging to classis. 183 et^rher, i.e. eter. 190 co&;
30 HISPERICA FAMINA
Collecta : que aprici fungiminis nepta
torridum : faunt (alunt) remiges frotum (rogum)
ac beluicina : carnace molis trucidant frameis frusta ;
195 tunc torrentibus : uiscera flamis
serpentibus : que per crementa aruinae stillicidiis
roseo : que frementae (fremente) camino
lacessitis : adeo tolibus
digesta funereum : irruit belua uorotrum.
200 lam periclitantes : fameo ardore remiges
delficino : construnt graticulam in utero ;
et asato : carniferi ponderis refuculant precordia pastu
tum tremula : undisonae tithis fulstr[a] (flustra)
inormem : torquebant ad litora beluam
205 spumantia delficinum : transuehant cerula gigantem;
Littoreos : inormi mole pendebat inter scopulos.
Hac humanis : incutiebat horrorem posteris.
Qui solitum (? insolitum) : uasti gurgitis prospectabant in
scropibus munstrum
irruentibus : undique cuntae telluris accolis
210 inorme : intueri scropulum
beluicinas : ambutare frameis pernas
ingentes : uehere ceruicibus toles ;
Ampla : ansportabant pondera
biternas : que trucidantes securibus costas
215 *Inprouisum nuditatis crito teg[mi]ne uerticibus [fol. 5
illico prospectant latrunculum;
Et hoc clariferum humana : enituit fabulamentum inter geni-
mina
edicta : que creuit inter soboles fama.
IN BASILIONIS POLI NONOMATE (HONOMATE) FINITUM
EST HOC OPUS . SIT . SIC . SAT . HOC . Hic ELION . EIE . INHO
NOMATE.
192 nepta ^/. guotan. 193 torriduw; Aunt. 206 Littoreos, the second o
altered from a (or perhaps u). 208 forsan insolitum.
SPHAERA PYTHAGORAE
31
§ I. Ratio spere pitagore philosophi que apollogius descri-
bit utdequacunque re scire uolueris utpote de ?gris qua die
ebdomadisque euenerit et quota luna fuerit scire debes addas
et nomen ipsius secundum litteras infra scriptas et sic in
unum colliges et partires {corr. partiris) in trigessima et quic-
quid remanserit in spreta respities et sic inuenies. et si
sursum inueneris uiuet Et prosperum erit . si infra morietur.
xxiii
i
xi
XX
xxii (?)
n
xni
xxn
vii
ni
xnn
xxni
vi
[iiii]
xvi
xxvi
xxi
vii
xvii
xxvii
xxii
xiiii
viiii
xviiii
X
xxi
V
XV
xxu
uni
VI
xviii
xxuiii
vni
xxi
xxuiiii
iii
xn
xxun
XXX
A
in
B
iii
E
xii
F
iii
I
XV
K
XV
N
xvi
viiii
R
xiii (?)
S
VlUl
X
vi
Y
iii
Ratio spere pitagore. MS. Petersburg lat. Q. i. 34 (fo. 88), saec. ix (from
Corbie), = P. que] quod P. scire] consulere uel scire P. ebdomadisque euenerit et]
incurrit et ea die P. addas et] addis P. litteras infra scriptas] infra scripturas P.
colliges et partires] colligis et partiris P. spreta] spera P. inueneris] inuenies P.
uiuet] uiuit P. erit etc.^ erit ei si autem infra fuerit morietur P.
In the arithmetical values of the letters there are these differences in P :
c = xxvii, D = xxiiii, E = xxv, M=xvi, N = xv, R = xxiii.
In the sphere the lucky numbers are i, ii, iiii, vii, viii, viiii, x, xx, xxii, xxiii :
xi, xiii, xiiii, xvi, xvii, xviii, xxvii. The unlucky numbers are v, vi, xii, xxvi,
xxix, xxx : iii, xv, xviii, xxi, xxiii, xxv, xxviii. In the upper semicircle are the
words De caelo — uita : in the lower, De terra — mors.
32 MISCELLANEA
§ 2. Dicit galienus in corpore humano quod signa rr i b
sunt mortifera frons rubit supercilia declinantur oculus
sinixte. minuitur nasus sumus albigat mentus cadit. pullus
antecurrit pedes infirgidiscunt. uenter defugit iuuenem ui-
gilantem et senem insompnum.
Urina mane alba prandium rufor prandis rursum Candida
optima est. Urina nigra mala pessema est. Urina pura et
nebulosa proximum mortem significat. Urina rubea si alu-
erit fecem non pereclitauit;'
§ 3. Monsaquili paraclitus. Sic leo pastor et hedus;-
Quam patrias succincta faces sodomita libido ; " ; ' ; "
§4. Sex diebus rem creaturarum deus formauit;
Primo die condidit lucem.
Secundo die firmamentum celi ; ; ;
Tertio die speciem maris et terre ; , ,
Quarto die sidera ;
Quinto die pisces et uolucres;
Sexto die bestias atque iumenta;
Nouissimo ad imaginem suam hominem primum adam fecit;
A principio autem mundi usque addiluuium;
Ani sunt. Duo milia; Ducenti quarai duo
Sol unde nomen accepit Eo quod solus*
§ 2. Dicit galicnus^pereclitauit. This passage occurs in the Cambridge
manuscript Gg. 5. 35 (fo. 426) with the following variations: in humano corpore
quae signa mortifera apparent, rubet, sinister, Nasi summitas, mentum, pulsus,
frigescunt, defluit, luuenis uigilans. senex dormiens, urina — optima est <?;«., nigra
mane pessima, proximam, rubra, habuerit, periclitabitur : then, urina mane alba
post prandium rursus Candida optima est.
§ 3. Quam patrias... Prud. Psych. 42. In the Berne codex 363, a hand of
the ?xith century has written in the top margin of fo. },-^ : calisto Virgo pudicia
(i.e. pudicitia) spacios {i.e. speciosis) fulget in armis Qua patrias succincta faces as
an illustration of the name Callisto (Serv. ad Verg. Georg. i. 67).
§ 4. Sol unde nomen etc. from Isidore.
DIALOGUS 33
§ 5. Ad deum meum conuertere uolo
uxorem meam ego nolo
domine hoc tibi rogo
tibi soli seruire uolo
5 recede a me uxor.
Bene nos iunxserat deus
congaudet animus meus [fol. 6
placuisset hoc in deum
n[ Jeritus i[n]Iatus meum
10 dulcis iugalis meus;
Kalamitas (Calamitas) de me[ Jrecedit
ista uerba nolo audire
si tibi dilectat nub[e]re
alium uirum perquiris;
15 re;
Die ac nocte doleo
et fleo propter carum uirum meum
si tibi me fraudat
non iaces in latus
20 dulcis iugalis meus
§ <;• line 18 fraud& with a written above.
C ECHTERNACH GLOSSAE
COLLECTAE.
I Cadus
.1. unda
2 folium
.i. uallem
3 haud
.i. non
4 pulla
.i. nigra
5 domescas
.i. ingenia
6 conclauas
.1. uenas
7 lectriceam
lectricem
8 conis
.i. occuHs
9 baiolat
portat
10 stemata
i. signa
II ausinicum
.i. italicum
12 propinnat
ministrat
13 forcipe
ore
14 austum
douohinuom
15 sophismatum
.i. questionum
16 cespitis
telluris
17 sulco
rec
18 lectriceus
lectoralis
19 cetus
drogn
20 remota
guparth
21 rumoris
clot
22 ora
finis
23 digestus
narratus
24 uibrat
crihot
25 pernas
membra
26 uicrricatus
rocredihat
3-2
36
HISPERICA FAMINA
27 ulcera
creithi
28 assiles
cronion
29 gugras
capita
30 garrulis
riglion
31 turm[ ]
multiti[ ]
32 limphis
undis
33 spumaticus
euonoc
34 pontus;
mare
35 Inertes
blinion
36 liquidis
humidis
37 abdit
abscondi[ ]
38 indolis
progenies
39 tabe.
40 Ufedis
nicedlestneuiom
41 gibrose
humane
42 pacatis
pacificatis
43 genimina
progenies
44 gibras
homines
45 regulosis
natrolion
46 orgiis
imrogalou
47 dusmus
diabolus
48 bellicamina
bella
49 quis
aquibus
50 mansia
uita
51 migrus
paruus
52 esciferis
boitoHon
53 senis
eusiniou
54 fidis
toruisiolion
55 fusam
gurpait
56 uerniam
letitiam
57 crasici andri
pectoralis
58 uenereis
couuuantolion
59 prosapia
progenies
60 sulcauissent
roricseti
61 cimbis
nauibus
62 samo
ancou
C. GLOSSAE COLLECTAE
37
63 follaminis
uallis
64 congelo
congrego
65 incal[ Julatis
innumeratis
66 factio
cetus
67 inm[ ]
airoHo[ ]
68 alborea
alba
69 oHuauit
rogulipias (corrected from ro-
gulibias)
70 semigilatis
hantertoetic
71 ros[ ]
...
72 fenosa
gueltiocion (corrected from cu-
eltiocion)!
73 machide[ ]
airmaou
74 alligeris
atanocion
75 orticumetris
auibus
76 essum
diprim
77 afroniosus
euonoc
78 guturicau[ ]
roluncas
79 titonis
maris
80 reumas
naues
81 fultris
uncis
82 inormis
ingens
83 arcontium
principum
84 indolu[ ]
gentium
85 p(h)alanges
bodiniou
86 pastricant
regminant (corrected from reg-
migant)
87 arcontes
principes
88 decrecit
dodimenu
89 essura
dorued
90 turin[ ]
multit[ ]
91 lugubr[ ]
[fol. 6''
92 apocatur
[co]l[l]oca[t]ur
93 pantes
ones (read omnes)
94 grasatur
dodipre
95 uecordia
bicolod
38
HISPERICA FAMINA
96 normae
regulaj
97 nequit
nepen
98 uiraginis
mulieris
99 incerte
blin
100 edulia
dor[ ]edou (doruedou)
lOi decoreo
cadr
102 collegio
cuntullet
103 acri
deurr
104 lastro
(no gloss)
105 docilia
docibilia
106 atrocia
arotrion
107 armamenta
arm a
108 prepugnis
ardren
109 auelloso
catol
no spadam
ensem
III inormia
dermorion
112 concitis
buenion
113 somata
corpora
114 partimonia
rannou
115 candentem
albam
116 tolibus
membris
117 peltam
scutum
118 pastricat
regminat
119 litturam
Unom
120 neui
tigom
121 durili
calut
122 spicula
iacula
123 fidoque
torguisi
124 occupat
acupot
125 tutamine
(no gloss)
126 toles
membra
127 acrostratam
golbinoc (corrected from ?)
128 regulosi
uenenosi
129 uibro
[c]reham
130 toxicis
mortalibus
131 perforo
treorgam
C. GLOSSAE COLLECTAE
39
132 torriculas ;
133 digestis
134 quis
135 gibriosa
136 tona
137 calculum
138 straui
139 orgiis
140 pithis
141 Hcaui [malHcaui]
142 militonem
143 conflictis
144 auelloso
145 inagone
146 militaui
147 operamenta
148 strages
149 stematibus
150 turinae [turmae]
151 lectaque
152 nitidis
153 pastricant
154 incalculatas
155 compti
156 apocant
157 trabeas
158 arictant
159 neuum
160 aclibosas
161 tornatili
162 tonsuras
163 comas
164 etspisis
165 iubis
166 stemicamina
167 cumpriscae
imagines
narratis
aquibus
humana
mortalem
numerum
strouis
obsequiis
natrolion
occidi
militem
astoitou
catalmol
enarima
occidi
opera
airou
signis
turbae
electa
candidis
gubernant
innumeratas
ornati
collocant
uestes
collocant
liou
milinon
cron
guiltiatou
mogou
cripeticion
ableuou
comtoou
entic
40
HISPERICA FAMINA
1 68 tegn? (or tign?)
cepriou (or cipriou)
169 scratu (or seratu)
aqrimunou
170 natus
filius
171 turmae
trebou
172 munimenta
caiou
173 concitis
bueniou
174 lastrat
inuitat
175 pr^centur
iolent
176 phalangem
bodin
177 instans
presens
178 reseratis
apertis
179 queraesta
bestia
180 cianti
aarecer
181 forcipe
ore
182 palat
reuelat
183 etossilem
ascrunol
184 sennarum
dentium
185 seriem
nim
186 eximius
optimus
187 poHci
[ ]uol
188 exigendus
rogandus
189 herus
deus
190 censuerit
iudicauerit
191 factionem
drog
192 emulamenti
cormo
193 collegia
cuntelletou
194 lustrant [ ]
arcera
195 unitum
unum
196 perfundo
doguorennam
197 consolatum
consilium
198 uulgantem
uagantem
199 perauia
[ ]ndohinto
200 basium (corrected
pedum
from pasium)
201 articus
finis
202 etagrica
tiroliou
C. GLOSSAE COLLECTAE
41
203 finirauerit
204 tornatili
205 eructas
206 creparatas
207 gelaminis
208 depromis
209 forci
210 palas
211 ac lee II [ ]tis
212 quis
213 uerbialia
214 apocant
215 bradium (corrected
from brand ium)
216 factoris
217 fribulis
218 opiculat
219 inlatam
220 stemicaturas
221 nouello
222 canoris
223 hisperica
ornauerit
cron
predicas
sententias
congregationis
douolouse
ore
reuelas
[ ]s
aquibus
cobrouol
emcobloent
bud
adiutoris
sentensiis
[ ] ferat
dodocetic
uestimenta
nouo
holeused
[scotica^]
1 This word was added by Bradshaw in pencil in both his copies of the glossae
collectae.
HISPERICA FAMINA: D-TEXT.
(Paris MS. lat. 11411.)
[De marl]
D[e hoc...] [fol. V
uado t[ur]nu[m];"
Hoc sonoreum
salsum litoreo : euomit ructum fundo;'
5 Ac etherea : uerb[erat dis stadia ; •
Gemelloticus (gemello titicus) : circoninat besu dri[mus
litoreum : uelicat adsi[s]a planetum';
Alias arun[ fluctibus propriat in uterum;*
mutuum palatus plasma[
10 frequenter tempestiuis : quatitur euri flabris;*
U[ citat pilagus mugitum ;•
Interdum furicans m[ tricat pilagus fotum ; •
Nee ullas : ualido[ flat rixas ;
Infimas : spumoso clangore eu[
15 sublimes: percullit fluctibus cautes ;•
Torna[tiles : eradicat ostras deuorcio;*
fluctiuagis (?-as)[ : euoluit algas in arua ;•
Patulas ampli[s : rinas idrutis;*
I — 3 All that is visible is the bottom of the initial D, uado tnu, and the lower
parts of H sonoreum. 6 circoninat ^/. i. circuwdet : dri[mus] g/. i. cam[p].
9 palatwj gl. i. erdrere : plama, s added above. lo eari, a dot below a and u
written above. 15 sub lemes, with i above first e : percullit, with (?) dot under
first 1. 16 ostras gi. i. hestr: deuorcio (with a above last o) g/. i. iurgia.
1 7 algas corr. ex ? aluas. This correction was made before the gloss i. laniou in
the next line was written, 18 patubas, with b altered to 1 : [ma]rinas^/. rec
rec : idrutis g/. i. laniou.
44 HISPERICA FAMINA
Innumeros : sub polenti gi^rgite genejrat delfines;"
20 sonoreum : uerrit esoces f[lustrum
Incalculatos : alit pontus pisciculos;'
Ro[ : baiolat carinas brumo;*
Plurificas : glaucico[mo sufulcit scafas ; •
Si profundum : rapidi t[ithis specjtarent coloni uterum;
25Concito: perirent c[
[De IGNE.]
Haec rossea : trementibus spadis furicat pira[
plicat carbone flamas;"
sic dilusa : ignic[ proflat frusta;'
Amplum : atro uapore eu[
30 Caloreum : gibrarum toHbus infestat tactum ;•
Sei[ ructu extinguit algorem;*
Umbrosas: extr[ tegulas;"
Ac furuam : expellit merore ca[
■f calificat flamisona;*
35lntemaque: aquosi lat[ cumina;'
Crudas: asat pernas
concretas : 1 cat estu crustellas
cuncta gibriosis : lai[ acolis;'
Siluestres : cremat torrimine i[
40 lambit fomite sarmenta;'
Cinereis : minor[ los in fauillis ; •
-f-Auro (Duro): silicis utero
igniferum r[
a us calido fl
45 f sque mollifero: librat masas| [fol. i'
26 trimentihus, with e above i. -27 carbore, r altered to n. 32 Ptugulas,
the first u altered and e written above it. 41 Linereis, with a dot below L,
and a c above : fauellis, with i written above e.
D-TEXT 45
Ar]genteos : quoquit feruore metallos;-
si cuncti patu Jassent acole ornos;"
Cinereum : flamisono fran Jiset in aceruum;-
[De CAELO.]
]ia mirificum : pastricat spera situm;"
50 Eximiam : ]tat tamaram collegio;*
Ani sam editus : con Jegellam polus;*
Gemella : precipui fulgoris ajstra;'
Aliud diurnas: exomicat uapore
sejforeas: sufocat luxu hiades;*
55 Alterum palidis ]et radiis mersam;*
Atrum : que nocturni uaporis ex ]nem ; '
Roseas : fullosum glomerat cacumen te
]ribus : mofan alboris emicant corruscis ; •
Quinas : rejgminat zonas huranus;*
60 Alter? caloreo :] torrent luxu tolum;*
Ac ciboneum : proflan[t] incejndium ; •
Ceter? nimium : dire turbine spirant
Jrumosas : spargunt micas
terrestreum : ar ]e solum;*
65 Atris:que nubium uelatur asidue
qjuibus uarius : sparsi licuminis fluit nimbus
]ios : poli discurrunt celerius palatu car
]a: mobili libramine climata
dispicua : trujtinant conuexa in uertiginem ; '
49 citum, c erased and s written above. 5 1 ani sam ; sam written rather
small in a large space at first left blank : poli, with us written above the i.
54 sofocat, with u written above the first o : hiades gl. i. sidera. 55 radis,
with i added above between i and s : m..sam (two letters erased and er written
above) gl. i. noctew. 58 mofan gl. i. superni : carruscis, with dot below a and
o written above. 59 huranus^/. i. celuw. 60 calorea, with dot below final
a and apparently o written above. 61 ciboneum gl. tanol (fiery) : proflant ;
the last letter is partly covered with paper, and does not quite look like a t.
65 nubiuw written rather small in a large space at first left blank. 66 luuminis,
the second stroke of the first u made into a c : nib; (perhaps also written in after-
wards) with space after it at the end of the line but no punctuation.
46 HISPERICA FAMINA
70 certum multi JoHmpi decliuio fallat catacHsmum
Innu ]us : nectit stemata globus ; •
Que uerbio[so] : ]are stibulor collegio
[De campo.]
osum titico : oballatur solum limbo ; '
Dispicuis : ]tora auionis;*
75 Ampla mundianus : ]ntona ciclus ; •
Muntuosa : que almis ]erat cacumina ; *
Qu? fronduosis : uela[n]tur sjaltibus;-
Ac innumeros: plicant in uallib[us]
: ferarum genimina possident
80 ? calcant gressibus ruscum ; •
Assilia mundianus : pastricat tegoria[ [fol. 2*
tundum fascinant tegilla si[
? quaterjnam : nectunt staturam ;'
I[ gazas;-
85 Innumeros humanis amf[
ras : parturit glebis [mejsses ; •
Ac inc[ genimina ; •
fronduoso tensis n[
Quae dulciferas frondicomis colle[
90 Oderosa : lecto polulamine fou[e]t ol[
um saturant turbas ; •
70 decliuo, with i written above between u and o : cataclismum (cata written
in rather smaller)^/, i. diluuium. 72 stibulor^/. enchehendame.
73 titico gl. i. marino : Hmbo gl. aliu. 74 auionis, with a written above
first i : some space is left after this word. 76 Muntuosoqz^t?, with dot below o
and a written above : almis, a space after this word. 78 Ac iw numerus, with
o written above second u. 79 Before ferarum the vellum has been scraped and
the mark .135. written in a hand of the fifteenth (?) century : there is some space
after ferarum, then gemin //// ina (two letters being erased). 82 fascinant gl. i.
ergueherent : tegella, with i above second e. 86 parturr, with dot below
second r and it written above : [me]ses, with s written above before the first s.
87 Ac with a mark like a round circumflex over the c.
D-TEXT 47
terrestre . m[
Qu§ nectoreos : glomerant [
pampinis ; •
95 Innumer[a
mma
Colloc[
sucos ; '
Et mult[
holerrum ast[
pastum ; •
icX) sed toxicos [
Incalculata : lanciant uecris[
interluunt sonorea ciclum freta;*
Que spumatic[ ]cummis fluunt hostia ; •
Ac mannas : opicula[ fruges ; •
105 Terrenas agricum : con pug... at plagas[
sa gemellas : equi pera[ ] cli...ctras; *
U[ titonis freta dige[ Jlimites;*
M[ . . mo erumpit ho[
.... dorum flagr[
1 10 Collecta hiber[
[De UENTO.]
]m ; • [fol. 2^
Spumatica oceani flectit tumultu flustra
:]tremulo tactu concutit limpas ; •
Tithica : ]rupibus cerula ; *
115 Discriminosa : infestat nau
]alma : [cjuruat tumore robora ; •
C^teras : que fran tumu]ltu frondes ; •
superna : tectorum denudat impe[tu
stjricta : clamoreo fotu mactat septa ; •
120 jseferos ; •
92 The word is perhaps rather terrestrium. 98 ast followed by a or ic or it.
102 sonorea, e aUered from i. 105 c^«pug...at ^/. i. dilhho.th (the o is read e
by Zimmer). 109 ...dox, with nwi written above thex: flagr...^/. i. ca...(w-cu...).
112 frustra, with dot under r and 1 written above. 113 tre///mulo/// tactu
(erasures apparently in both places). 116 curat, with u written above between
r and a, 119 a space between [st]ricta and clamoreo.
48
HISPERICA FAMINA
Et quaternos : ibi explorant
]erent crepitu nothi ; •
Et uelud ]alas ; •
Mundianum : uasto ^there proflant
125 jrmoreus : pastricat tropia nothus
Quod ter[? restreo] :]rapuit tolo diluuium ; •
Pollentem : que Jdrantem ; •
Ac corporeas : perculit tactu
]ns intueri queat procela'
130 Altusque
gibr
]ibus digesti : de pennis euri
Super
[35
Qu§ bissenis
[De taberna.]
Jarcimium fomento ; '
]icto : cluditur operculo ;
Jnectit sarcinam ; •
]scap lis ; •
140 Interne can Jfastos ; •
Qui inclitam : expre so]phiam ; •
Haec digesta : extrisecus albicat cur
Q]u? setosum : spisso fomine copulat textum;'
Sagi ]as : uelab[at] cuiusdam pecodis pernas ;*
145 Hinc tota ]nderis decoria[ ]pago ;•
124 ^iert, with h written above t, and marks of omission (,) both before and
after t. 125 [mo]rmoreu^ : noth;* 126 terrestri, cf. B. 135: diluiuw, with
u above before second i. 1 29 procella ; the first 1 and a letter after a (? s)
seem to have been erased.
1 33 ar///nnu/«, with ci written above the erasure : gl. i. scriniu;«. 141 [sojpiaw,
with square mark of aspiration above the p. 143 spiso, with s written above
after the i. 144 sigi (at the end of a hne), with a dot below the first i
and a written above : I am not sure of the second i. The next line seems to
begin . as.
Molliferaque
D-TEXT
Jpariete r[
]fa cHbani aruit fu
]nine corium
49
]a:
50 ac demum u
] Idas digestis so [
146 [p]arete, with i written above before first e. 148 [framjine g/....ce\l:
corium (written rather like conum) g/. i. oculuw. 151 This is written very
small, and may not belong here. The whole page is covered with tissue paper.
It is possible that by carefully removing this in doubtful places a few more letters
might be read, e.g. in line 132 gibr. Also I am not sure whether there is a trace
of a line after line 151, as indicated by Zimmer.
MANUSCRIPTS OF THE LORICA.
B. Leabhar Breac (saec. xiv).
C. Book of Cerne (saec. ix).
H. Had. 2965 (saec. viii?).
K. Cologne, formerly Darmstadt (saec. ix).
LORICA.
Hanc luricam loding cantauit ter in omne die.
Suffragare trinitati[s] unitas,
Unitatis miserere trinitas :
suffragare quaesso mihi posito
maris magni uelut inpericulo.
5 Ut non secum trahat me mortalitas
huius anni neque mundi uanitas
et hoc idem peto a sublimibus
caelestis militiae uirtutibus
ne me linquant lacerandum hostibus
10 sed defendant iam armis fortibus
et illi me praecedant {al. procedant) inacie
caelestis exercitus militiae
Cheruphin et seraphin cum milibus
et mihahel gabrihel similibus
15 Opto thronos uiuentes archangelos
principatus fet potestates angelos
ut me denso defendentes agmine
inimicos ualeam prosternere
turn deinde ceteros agonithetas
20 patriarchas quattuor quater prophetas
Apostolos nauis christi proretas
et martyres omnes peto anthletas
fdei Ut me per illos salus sepiat
atque omne malum ame pereat.
3 mihi quaeso K. possito B. 4 magni maris B. uelud K. 8 celestis
milite B. 10 me iam B. 11 me illi K. 12 celestis B. militie B miliciae K.
13 cerubin 7 cerupihin B cerubim et seraphim K. 14 gabrihel 7 michasl B
gabrihel et michahel K. 15 tronos uirtutes B. 16 et oni. BK. 18 ualent B.
19 Dum B. caeteros K. agonetetas B. 20 quatuor B. profetas B. 22 mar-
tires B. athletas B anathletas K. 23 dei om. BK. uti B. eos K.
52
LORICA
25 Christus mecum pactum firmum feriat
cuius tremor tetras turbas terreat.
Deus inpenetrabili tutela
undique me defende potentia
mei gibrae pernas omnes libera
30 tuta pelta protegente singula
Ut non tetrae d^mones inlatera
mea librent ut solent iacula
gygram cephalem cum iaris et conas
patham liganam sennas atque michinas
35 cladam crassum madianum talias
bathma exugiam atque binas idumas
meo ergo cum capillis uertici
galea salutis esto capiti
fronti oculis et cerebro triformi
40 rostro labiae facie timpori
mento barbae supercilis auribus
genis buccis internasso naribus
pupillis rotis palpebris tautonibus
gingis anile maxillis et faucibus
45 dentibus lingue ori uuae guttori
gurgilioni et sublingu? ceruice
capitali ceutro cartilagini
cello Clemens adesto tutamine
Deinde esto lurica tutissima
50 erga membra erga mea uiscera
ut retrudas ame inuisibiles
26 timor tremor C 27 inpenetrabilis B. tutella C^H. 29 mee B. gibre B
gybrse K. 31 tetri BK. demones B daemones K. 32 uibrent B. soleant B.
33 gigram K. cephale B cepphale K. 34 patam K. lingam B. senas B.
micenas B michynas K. 35 cladum B chaladum K. carsum B charassum K.
mandianum B. 36 patma B batma K. edumas K. 37 et uertici {corr.
from uertice) K. 39 et om. B. 40 labio BK. faciei BC^K. tympori K.
41 superciliis BK. 42 bucis B. internaso BK. 43 tutonibus B. 44 anele
BK. et om. B. 45 ori {corr. from ore) et gutori B gutturi K. 46 uue gur-
gulioni et sublingue ceruici B gurgulioni et sub lingua ceruici K. 48 tutamini BK.
49 domine B. lorica (o f^rr. ^jt u) C. 51 retundas B.
LORICA 53
sudes clauos quos figunt odibiles
Tege ergo deus forti lurica
humeros cum scapulis et brachia
55 tege ulnas cum f cubitis et manibus
pugnas palmas digitos cum unguibus
tege spinam et costas cum artibus
terga dorsumque et nemos cum ossibus
tege cutem sanguinem cum renibus
60 cata crinas nates cum femoribus
tege cambas suras femoralia
cum genuclis poplites et genua
tege talos cum tibiis et calcibus
crura pedes plantarum cum basibus
65 tege ramos concrescentes decies
cum mentagris ungues binos quinquies
tege iugulam pectusculum
mamillas stomachum et umbilicum
tege uentrem lumbos genitalia
70 et album et cordis uitalia
tege trifidum iecor et ilia
marsem reniculos fithrem cum obligia
tege toleam toracem cum pulmone
uenas fibras fel cum bucliamine
75 tege iunginam cum medullis
splenem turtuosis cum intestinis
tege uesiccam adipem et pantes
conpaginum innumeros ordines
52 es in ras. C. sudum BC^K. fingunt BC^ 53 loricca B. 54 humerus C
cum scapulis (corr. from scapolis K) humeros et bracia (brachia K) BK. 55 cubis
BOK. 56 pugnos K. 57 spinas B. costam ((r^^rr. /row costem) K. artubusK.
58 que om. BK. et om, K. neruosque K. 59 sanginem B. 60 catas crinas B
catacrinasK. 61 gambas BK. surras C surra K. 62 poplites rorr. /ro/w
polites CK politis H. 63 tibis C^ 64 bassibus BC'H. 67 tege pectus
iugulam BK. 68 mamellas C^ stomacum B. 69 genetalia C^ 70 et
w/. K. aluum BK. et uitalia B. 71 triphydum K. iacor B. 72 marcem B
marsim K. fitrem B fethrem K. 73 toliam BK. 74 fybras K. 75 tege
carnem BK. inginem B unguinem K. medulis O. 76 spplenem B. cum tor-
tuosis B tortuosis K. 77 uissicam C^ uesicam BK. 78 compaginum B.
54 LORICA
tege pilos atque membra reliqua
80 quorum forte praeterii nomina
tege totum me cum quinque sensibus
et cum decim fabre factis foribus
ut aplantis usque aduerticem
nullo membro foris intus egrotem
85 ne de meo possit uitam trudere
pestis febris langor dolor corpore
donee iam dante deo seneam
et peccata mea bonis deleam
ut de carne iens imis caream
90 et ad alta euolare ualeam
et miserto deo ad ^theria
laetus uehor regni refrigeria. Amen.
80 prseteriui K -ibi H. 82 fabrifactis B fabraefactis K. 83 utii B.
in uerticem K. 84 intus om. BK. 85 nee K. posit B. uitam
possit K. 86 languor K. 87 deo dante seniam B. 88 bonis factis B.
1. himisjf/. onabasaib = mortibus
89 labis B. himis (h eras.) K. 91 etheria B aetheria K.
92 letus B. uehar BK.
RUBISCA.
Parce domine digna narranti
indigna licet palam peccanti
pio afifectu incumbit cui
conspectus timor ac tremor tui.
5 A mica aue habilis bonus
Ix. bipes fidenter funde te tuus
tugurii ante mis hie mgressus
rubisca rara est in aduentus.
Bifax o ales anim abheri
nudiusque nisus tertius mei
modo quit quoquo tam uim aduerti
quam tis nedula;« norma;« ingenii
Cantricew ergo cantus ignaram
poeque tissam poemate tostam
15 antris musarum passim priuatam
paup^rem preter fonen stridulaw.
Dictatricem quin immo communis
scurilem nexam uinclo amoris
pr(9cacem esus eque ardoris
20 petitricem necessitudinis.
3 affectu gi. amore. 5 aue g/. 'i' deus ttcnm : habilis gl. apta. 6 funde
g/. 'i- accede. 8 in gl. prope. 9 Bifax oales anim gl. binos oculos habens.
II quid (t wriiten above d) gl. -'y ualet. la tis^/. -i' tui. nedulam gl. albam.
normam gl. formaw. 14 poeque:tissam gl. bardones. tostam gl. ustaw
ue\ aridaw. 15 passim^/, ubiqz^^. 16 fonen stridulam^/. -i- uoce/« garru-
law ue\ sibilatricew. 17 quin immo communis gl. quia, amo te el tu amas me.
18 scurilem nexam gl. impudicam. 19 esus gl. 'i' cibi. ardoris gl. 'v sitis.
20 petitricem^/. postulatrice»;. necessitudinis ^/. necessitatis.
$6 RUBISCA
Elabior//w aliud a.tqtie
aliud soni sup^rficie
fantem ut bquar tua cum pace
sum te comp^rtus imo pectore.
25 "T~^er age mihi minima proles
A tute tininca totaw mortales
ciens Solaris prope cis fores
epozizantes solitas sistres.
Garrulam prt^to piculam pinsam
brachen uibrante intro lizinaw
michinis binis foris fumosam
sennisque spissis intus cum gilbam
Hiulusq//^ forceps sio {or sic) ura cogit
hiulcu;«q?^^ qui de caladum hiscit
35 anhele fonis meatus currit
megalus morsus quo uelit nolit,
Iaris sauris tam pectinatis
edenis duis auriculatis
hiruphin panta ros rubra ualuis
40 crustuw septenis equiperatis.,
Kastis ambobus ceu bellico
nigriorib?^j spectu coruino
uaciniensi seu abiectico
ainis uitro neu nigerrimo.
22 superficie ^/. ab figura. 23 fantem ^/. narrantew. 24 compertus ^/.
inueni. imo^/. meo. 25 Fer age ^/. bene age. 26 tininca ^^/. adoptiua.
27 ciens gl. canens. cis g/. ante. 28 epozizantes g/. audientes. sistres g/.
modulationes. 29 Garrulam gl. s. ostende. proto g/. v primo. piculam {zn
rasura) gl. v rostro. pinsam gl. duraw. 30 brachen gl. breuem. lizinam gl.
linguam. 31 michinis ^/. i* naribus. fumosam ^/. i* tenebrosam. 32 sennis
gl. v dentibus. gilbam gl. flauaw 7ie\ pallidaw. 33 Hiulus gl. apert?« ferat?«.
34 hiulcum gl. apertuw. qui added above the line before de, but , {as a mark of
omission or separation) after de. caladum gl. uia qwa cibi trahuntur. 35 fonis
gl. uocis. 36 megalus gl. magnus. 37 Iaris gl. pilis. sauris gl. iacinc'tis.
38 edenis gl. auribus. auriculatis gl. audientibus. 39 hiruphin gl. fronte. panta
^/. tota. ros ^/. caput, ualuis^/. ianuis. 40 crustum ^/. ornatum. 41 Kastis
gl. rotundis. 43 abiectico^/. v^ovxen ligni. 44 ainis ^/. i* oculis.
RUBISCA 57
45 ;L'
icet ambitu absqtie tautonum
sup<?rciHorum eque decorum
ullum glebenis ferunt obtalmuw
non sine ta.men ferunt auiu;«.
Mundi ceu fantur carsum roseum
olim gnostici giboniferuw
inter fistule uelut timpanuw
plectru7« buxinxim mouens modulu??/.,
N' edulos quibz/j humeros utre
hinc inde eque gnunct^ ta;« scann^
55 plumaria t^-^ora qua cost?
imisqz^^ turgunt tolte pennul?.
Otrinu7/z unum inenarrabilew
oque Deum inuestigabilem
o artificer inscrutabilem
6o arnica tuta tui factorem
Puri nitoris nutu cum tota
tis iuguluw ut^nim peraw (?pera)
beccaq?/^ pr^sgen dorso proMxa.
et anficuruo inuersum uersa.
65 /~\uadros bis bina tot podon pansas
V^ filis fidib/zj acub?/j equas
limatis recta erasis strictas
dactulos ergla aduncis trophas.
45 ambitu ^/. i* circuitu. tautonum ^/. i* palpebrarum. 47 ferunt^/. s.
philosophi. obtalmum^/. i'oculum. 49 carsum ^/. i' uentrem. 50 gnostici
gl. scientes. giboniferum gl. igniferum. 51 before timpanum gl. mouet.
52 buxinum ^/. p;-£7pr/u7« nom^ ligni. 53 nedulos ^/. albos. utre^/. ambe.
54 gnunctg (c added above the Hue) gl. cuncte. scanne ^''Z. late. 55 tergora
gl. ue\ t^;-ga. 56 turgunt ^^/. i' surgunt. 57 trinum ^»'/. i" miror. 61 nitoris
gl. emicantis. nutu gl. v potestate. 62 uterum gl. imuni {over the um of
iugulum) uentrem. peraw gl. saxo. 63 becca gl. v cauda. prosgen gl. ad
terram. prolixa gl. cuniata. 64 anficuruo gl. circuw a incruw. inuersum
uersa ^/. i- in contrarinm u^;-sa. 65 Quadr os gl. ostende. bis bina^/. •nu*
podon ^/. pedum, pansas^/. extensas. 66 fidibus^/. (manu secinula) chordis
quibusdam. 67 limatis ^/. acutis. erasis ^/. dolasis. 68 dactulos^/.
digitos. ergla gl. crura, aduncis gl. curuis. trophas gl. ungulas.
58 RUBISCA
Rubisca rata redi de mane
, - leta cum peblo pulpituw pete
tropicos cantus incripta cane
minus histrio mufidiane.
Sedata cuncta nunqua;« laboras
eges uigilas nes nas nauigas
75 molas colligis metis seminas
cessa neleues questus uoculas.
Tuus monarchus per has ut fatur
olimbrianus totuw rimatur
molosi rerum res dommatur
80 belliq//^ uigil cloca solatur (? sonatur).
Uiam mecalbo se////nia sec//at
porcelanusq//^ legens exultat
canellus nimphus iussa ministrat
stabilis esto nil te disp^rdat.
85 ^V^pi toi ih'u to theon
y\. fpateronon (pateron) einon (? emon) kai to theon
kikhes katholes sarcos soteron
pneuma agion pantecrato[? ron].
Ymniste pantes trinon tonethnon
geon thalasson monon ypanon
[ ] pragmanon kai ton inferon
69 rata ^/. descripta. de corr. ex re. 70 peblo ^/. uestimento. pulpitum
^/. sedem. 71 tropicos ^/. misticos. incripta ^/. inspelunca. 76 neleues
gl. V eleues. 77 monarchus^/. i' excelsus. has i'/. s. res. 78 olim-
brianus ^/. proprium nomen. 79 molosi ^/. proprium. 80 bellique gl.
proprium. cloca gl. cimbala. 81 mecalbo gl. proprinm. se«nia (^«. corr.
ex somnia) gi. celos. sec • at gl. scrutatur. 82 porcelanus gL proprtum,
83 canellus^/. proprmw. nimphus ^/. minister. 85 toi ^/. i* huius. to^/.
hunc. theon ^/. d^«m. 86 pateronon^/. patrem. einon ^/. unum. kai ^/.
et. to g/. hunc. theon i'/. df«m. 87 kikhes^/. animarum. katholes^/.
katholicarum. sarcos gl. carnis. soteron gl. saluatorem. 88 pneuma g/.
spirituva. a.^on g/. sanc/um. pantecrato...^/. omnipotentem. 89 Ymniste
g/. laudate. pantes g/. omnes. trinon g/. trinum. tonethnon g/. gentium.
90 geon gl. terrarum. thalasson g/. marium. monon gl. unum. ypanon g/.
celorum. 91 pragmanon ^/. graduum. k&igi.et. tongl.horam. inferon
gl. infemorum.
RUBISCA 59
ymniste ionas istas eonon,
Zain possia enbona ualde
panta fecisti me quoque arte
95 heros p^rhennis poH in arce
misero mihi domine parce..,
92 ymniste ^/. laudate. ionas ^/. s^c^la. istas ^/. in ista. eonon ^/. singtelonim.
93 Zain g/. hac. possia gl. sapientia. 94 panta gl. omwia.
MANUSCRIPTS OF «ADELPHUS ADELPHA.'
C. Cambridge University Library Gg. 5. 35 (saec. xi).
S. St Omer 666 (saec. x).
Q.
(HYMNUS A— &.)
Adelphus adelpha meter
alle pilus hius tegater
dedronte tonaliter.,
Blebomen agialus
5 nicate dodrantibus
sic mundi vita huius.
Calexomen dominum
ut det bolen suum
nobisque auxilium
10 Didaxon, sapisure,
toto biblion acute
non debes reticere.
Equinomicum epensum
habemus apud deum
15 si autumetimus audum
Fallax est vita mundi
decidit ut flos feni
I moter S. 2 alle om. S. philus, tigater C. 3 dronte tanaliter S.
4 blemomem agialon C. blebomom agialos S. 6 mundi et S. 7 Caleuxom S
(PCalesomen). 8 bule C. 9 que <?///. S. 10 Diadoxon C. sapissure C.
13 E quo S. opensum C. 15 autumeamus C. 17 decipit S. feni om. C.
I adelphus gl. frater. adelpha gl. soror. meter gl. mater. 2 alle C. gl.
pater, philus^/. filius (S. ^/. amicus), hius^/. amic?<j (S. <f/. filius). tegater^/.
filia. 3 dedronte gl. moriuntur (S. gl. decadent?), tanaliter^/. equaliter
(S. gl. mortaliter). 4 Blebomen gl. uidem«j. agialus gl. om«<?s sawctos
(S. gl. litus). 5 nicate (S. gl. uincitur). dodrantibus^/. morientibus (S. gl.
adsissis id est adlauou). 7 Calexomen o-/. rogemus (S. gl. uocamus). 8 bolen
gl. com\\x\im. 10 Didaxon^/. doce (S. ^/. disce). sapisure^/. rabbi (S. ^/.
magister). 1 1 biblion gl. libro (S. gl. canone). acute C. gl. sagaciter.
13 Equinomicum gl. coronam. epensum gl. p^-pulchraw (S. gl. manifestum).
15 autumetimus gl. dimittimus (S.^/. relinquamus). audum ^/. malum. 17 de-
cidit C. gl. cecidit.
62 HYMNUS A— &
permanet regnum dei.
Gibron prason agaton
20 deuita artemathon
ut sis fretus in Sion.
Hipagie de audo
habita in chiriinomo
ut sis heres in bapho.
25 Indiximus est dei
qui semper seruiens ei.
et erit in sceptro poli.
Kalextratus mansie
in marttino tempore
30 deficit ut uiuolae.
Lamach est lemna adu . .
ubi amartus amentu
dusmi ictatur in luctu.
Metes hoc tetrex ad bethen
35 postquam transit integen
suma aporipsumen.
Notalgicus est gibra
19 agathon C. ■20 artemathon C athematon S. 23 abita C. chiri-
monio C. cirimonio S. 24 papho C. 29 maritimo C. 30 uiole C.
31 Lamath C. est om. C. 32 amarthus C. 33 iactanf C. 34 metex
tettex C. 36 soma aparisomen C. 37 notologicus C.
1 9 Gibron g/. homo, prason gl. fac. agaton g/. bonum. 20 artemathon
g/. uiruw/ sanguinuw (S. gL uir i- sanguinum?). 21 fretus C. g/. adiutus.
22 Hipagie g/. uade (S. g/. dianguet de). de (S. g/. de). audo gi. malo. 23 in
chiriinomo £l. in chrzsii lege (S. ^/. in lege dei). 24 heres C. g/. possessor,
in bapho ^/. in celo ne\ i« paradiso (S. ^/. in celo). 25 Indiximus^/. populus.
27 sceptro (S. ^/. regno). 28 Kalextratus^/. amator (S. ^/. qualitas). mansie
^/. mundi (S. ^/. uite). 29 marttino^/. nouissimo. 30 uiuole (S. ^/.
foeou). 31 Lamach (S.^/. isel). lemna (S. ^/. leh). 32 amartus ^'■/.
infernos (S. ^/. peccator). amentu (S. g/. a inues). 33 dusmi C. gl. diaboli.
34 Metes gl. ebrietas (S. g/. medot). tetrex gl. occidit (S. gl. esatcod). ad
bethen gi. animam. 35 integen gl. in terra. 36 suma gl. corpus,
aporipsumen^/. prospiciamus (S. gl- prospicimus). 37 Notalgicus^/. surdus.
gibra gl. homo.
HYMN us A— & 63
et obtalmus ut talpha
non agens dei mandata,
40 Olla, toma, abia,
glableus in anchreta
bellantes defendit pelta.
Pile peson opera
quando fuerint placita
45 ut sis lesie incola.
Quirius apemon anamiasu
apolHt agion autu
sison mehotheusmu.
Raxas est ciromerus
50 agonitlieta frenumus
qui sine labe fit iustus.
Sarx est nostra alitur
cales postea agitur
malis luibus moritur.
55 Tamaxo inmente mea
minus idon interra
antrophum sine macula.
Uonitue protenamomum
38 obtalmicus S. 41 glableos manchoreta C. 44 quae deo S. 47 appollit C.
cutu C. 48 me o teos mu S. 50 agoniteta S. 52 sarx-^-C. sarax {om. est) S.
alitur om. S. 53 cales agitur postea agitatur S. 54 luibus malis S.
57 hominem sine peccata C 58 uonitug S. amonum S.
38 obtalmus ^/. cecus. talpha (S. ^/. guod). 40 Olla ^/. deus. toma C.
gl. dominus. abia ^/. pater, 41 glableus ^/. christianus (S. ^/. -os) in
anchreta gl. in cathina (S. gl. catina). 42 pelta (S. gl. choer uel scutum).
43 Pile gl. amice, peson gl. age. 45 lesie gl. paradisi. incola C. gl. habitator.
46 Quirius (S. gl. deus). apemon (S. gl. a nobis), anamiasu (S. gl. iniquitatem).
47 apollit (S. gl. dediledet). agion (S. gl. sanctorum). autu (S. gl. eius).
48 sison me (S. gl. saluum me fac). teos (S. gl. deus). mu (S. gl. meus).
49 Raxas (S. ^/. peritus). ciromerus (S. gl. homo). 50 agonitheta (S. gl.
campgur). frenumus (S. ^/. prudens). 52 sarx (S. ^/. caro). 53 cales
(S. gl. bonis). 54 luibus (S. gl. doloribus). 55 Tamaxo (S. gl. miror).
56 idon (S. ^/. uidi). 58 Uonitue (S. ^/. intellegite). proten (S. ^/. primum).
amomum (S. ^/. fidelis).
64 HYMNUS A— &
asarum nitentem adbamum
60 agtibaxetam secum.
Xenodicium presules
breue integen habentes
achatarbam agiam agentes.
& abiaproterion
65 suscepit periranton
pro redemptione antrophon.,
59 nitententem S. adbanum C. 60 agabax&amu C. 61 Xenodochium C.
62 breuen C. 63 acarbaw anxia;« C. agentem S. 65 cpbarathron C.
66 antropon S.
59 asarum (S. gl. beatum). ad bamum (S. gl. ad altum). 60 agtibaxetam
(S. gl. pax amicitia). 64 abia (S.^/. deus pater), proterion (S. g/. passio).
65 periranton (S. g/. uas). 66 antrophon (S. g/. hominum).
INDEX VERBORUM.
*^* The arrangement is by the nominative case of nouns and the infinitive of
verbs, whether such nominatives and infinitives occur or not.
Simple numbers refer to the lines of Hisperica Famina A text : B, C, D to the
other texts. L=Lorica: R = Rubisca: Q = Adelphus adelpha.
a 405, L 7, 24, 51, 83
ab no, 555, R 9
abdit C 37
abia Q 40, 64
abiectico R 43
abita Q 23^^
abscultas 74 : see auscultate
absque R 45
abucat 84: abucant 12: abucent 355
abumbrat B 91 : see obumbrat
ac 26, 39, 43, 56, 60, 71, 83, 94, 114,
121, 198, 214, 229, 261, 279, 318,
334> 34.?. 389. 409' 415. 420, 444.
449, 463, 482, 492, 499, 507, 511,
518, 524, 537, 544, 582, 587, 597,
601, 605, 607, B 19, 23, 37, 43,
116, 134, 169, 194, C 127, 160, 211,
E> 5, 33, 61, 78, 87, 104, 128, 150,
R 4 : see atque
acarbam Q 63
tacatorum 519
accendite 325, 342
accinos 458
accolae 612: accolis B 209
accuat B92
acculae 289, 423, -g 276, 339, 450, 591 :
acculas 19, 230
aceruum D48: aceruo 279: aceruos
291, 341, B74
achatarbam Q 63^
acherontis B82
aciem 600: acie 14, 27, B 24, Lii
acole D47: acolis D38: see accolae,
acculae, iccolg
acri C 103
acrictant 500: see arictat
aculeant 150
acuminis B17: acumine 68, 74, 354
acubus R66
acutum B93: acuto 522: acutis 278:
acute Q 1 1
J.
ad 407: B 162, 204: L83, 90, 91:
Q34> 59
addit 123
adelpha Q i
adelphus Q i
adeo 518, B 198
adipem L 77
adesto L48
adheret 248 : adheretis 2 1
adire86: adeunt 185: adiit 574: adeat
210: adeamus 295, 319: adeant 219,
331 : aderint 290
ads[is]a D 7 : adsisam 397 : in the
Historia Britonum c. 67, 68, 69, 72
we find ad sissam or sisam or scissam
(and ad mallinam), in sissa, de sissa
adsissis Q 5' gloss
adu {q.bov) Q31
aduentus R8
aduerti (animaduerti) R 1 1
adunca 252; aduncis R68
aequali 40: see gquali
sequeuum 28 : see equium
aequoris 424 : see equora
aereg B 147 : aereo 602
aestiuus : see gstiuum
aestuat 224
£estus 433 : see estu
aethera {accusative) =99 : rethere 488 :
see ether
aethra (accusative) 215
setrse 256
reui 57
affect u R 3
affigis 132
afroniosus C77: afroniosa 40o( = spu-
maticub)
agabax Q 60 : see agtibax
agathon Q 19*^
agaton Q 19'
age R 25
5
66
INDEX VERBORUM
ager: see fagnos
[ageie] agitur Q 53 : agens Q 39 :
agentes (agentem S) Q 63
ageum 283: ageam 553: ageas 233:
see agion
aggere 38, B41
agialon Q 4
agialos Q 4"
agion R88, Q 47 : agiam Q63*: see
ageum
agitant 182
agmen 52: agminis 249: agmini B76:
agrnine 598, B 64, L 17 : agmina
80, 238, B 86, 122, 143
tagnos ( = agios) 161
agonem 36 : agone C 1 45
agoniteta Q 50' [gloss in Epinal i A 33,
agonitheta. princeps artis illius]
agonitheta Q50: agonithetas L 19
agrestes 178: agrestium 316: agres-
tibus 264, B56
agricum D105: fagrico 184: agrica
78, B 1 1 (?), C 202
agtibax Q 60'' : see agabax
ainis R44
alas 487: [a] las D 123
alapg 250
albicat D 142
alboris 104, 363, B25, D 58
alborea +513, C 68 : -am (farboream)
32: alboreum 137, t6o2 : alborei
B 55 : alboreas 193, (taiboreas) 262 :
alboreis 72, B 121
album L 70
alit 566, B 28, D21: alunt 505,
B 193 (?) : alite 266, 324 : alitur
ales R9: alitum 599
algas 404, D 17
algidum 270, 369: algidas (?) B 63
algorem D 31
alias: see alius
aligera 1 46 : see alHgeris
alimonias 277
alius 127: aliud 535, B 105, D53,
R21, 22: alii 221, 333, 356, 501:
aliae B 109: alias (adv.) 393, B 141,
D8
alle Q 2
alligeris C 74
alligatur 518: alligasset 58
almum 288: almam B35: almi 136,
567: almo 562: almos 172: almas
31, B18: alma 62, 186, 319, 477,
B 142, D 116: almis D 76
alnis B 162, 169
alteram 120, D 55 : altero 532, B 104:
alteri 182, 220, 331, 355, 502 :
alter? 369, alterae B no, altergD 60:
altera 511
altercaminum 1 1
alternam B 102 : alterni 486
altrinsecus 115
altus 494, D130: altum (/«.) B117:
altum [n.) B 174: alta B 190 (?), L90
alueariis 41
alueo 90
aluum L 70''''
am Q 60»
amarcam 581 : amarcas 93, 565 [per-
haps 'olive trees' (glaucicomas A565)
from some misunderstanding of amur-
ca : in Ireland it might mean ' wil-
lows,' which are not unlike olives.]
amarthus Q 32
amartus Q 32"
famatorum 13
ambiunt 466: ambior B 12
ambitu R45
ambobus R 41
ambutare B211: see amputauit
amen 614, L92: see am
aniens 171
amentu Q32
arnica R5, 60
amiclios 275 : cf. B 70 caninum
amictus 503
amisos B 94
amite 275: cf. Epinal 4 E i6 amites.
fustis aucupalis
amomum Q 58
amonum Q 58'
amoris R 18
amplecti 277 : aniplecteris 73 : am-
plectitur 253, 362, 453, ji6, 555,
B 103, 114
amplexu 196
ampla i : amplum 264, D 29: amplam
B 45 : amplo 57, 221, 350, 358,
381, 452, B127: ampla 6123,213,
D 75 : amplis B 165, D 18 : ampliori
amputauit 539: see ambutare
amum Q 60 : tamum : see almum
an 12, 19, 64
anamiasu Q 46
anchoreta Q 4 1
anchreta Q41"
tandri (antri) C58
andriuenereis : see uenereis
anele L 44'''' : see anile
anf... D85
anficurao R 64
anfitridis 381 [glosses in Epinal 2 A 7,
amfrite, mare and i C 19 arafridis ;
4 E 34 amphi trite, mare]
INDEX VERBORUM
67
anfitritis B 100
anfractibus 1,94
angelicg B 118: angelicas 376
angelos L 16
angulos 527
anhele R 35 ; see anele
anile L 44 : see anele
anim- R9 (anim-aduerti)
animantium B 131
ani...sam D 51
aniosas 478
anniosis 384
annosae 571
anni L6
ansis (? stalks) 471
ansportant 189, B166: ansportabant
B 2 13 [Epinal 4 E 33 =:auehit]
ante R 7
antea 24
antecedit 113
anthlelas B 20, L 22 : also Bangor Ant.
fol. I ^ : see athletas
antrophum Q57 : antrophon (gen.plur.)
Q66
antropon Q66'
antris R15: see andri
anxiam Q 63
aparisomen Q 36
apemon Q 46
apri 570
aperuit B 149 : aperto B 68 : apertis
176
apices 123, 198
apiastris 41 : qu. gloss on alueariis,
which it has ejected
apium {ge7i.pl.') 41, 113
apocant C 156, 214: apocatur C 92
apollit Q 47'
aporipsumen Q 36'
apostolos L21
appoint Q 47
appropinquat 223
apricat 144
apricam 'dry' B 60 : -ci 267, 318,
B192: -cas2i9: -03442: -015583
aptate 196: -auerit 203
aptum B31: -am 320
apud Q 14
aquatico 281
aquifluam B 88
aquosuna 331: -i 460, D 35 : -o 259
aram 553
arborea (talborea) 513, 531: -urn 535,
547, (talboreum) 602 : -am 329: -i
B 69 : -o 326 : -a 556 : -os 403 : -as
160, 279, 308: -is 587: see alborea
arcatori 199: -res 4: -rum ?i3, 44,
70, 231, 519: see archatoris "
arcessiuit B 159: arcessitis B 160
archangelos L 15
archatoris B 46 : -rum B 8 : see arcatori
archimium 515, 525: archimis 213
archinis 263
archontes B 5
arcimium D 133
arcontes C 87 : -tium C 83
arctamine B 128
arctat 377, B 102, D5o(?): see arto
arcus 373
ardet B29: -serint 350
ardoris B 103, R19: ardore 201, 427,
B200
ardua 455
aremulo 266 {ab areo)
arenosum : see harenosum
aret {1 transitive) 141: aruit 524, D 147
argeas 3 i i
argenteos 436, D46: -ea[s](?) 194
arictat 257, B 26 : arictant 471, C 158
(gl. collooant) : see acrictant
arietum 188
armis L 10
armamenta C 107
armarium 528
armatores 589: -rum i3(?), 573
armati B 12
armellosas 504 : gii. armilausas
armenta 98
armifera 601
armigera 238
armonias 147 : -is 67
aromata B 130
arotus (star) in, 133, 222, 303: -to
B 104 : -tos 363
arrigas 168
anipere 54
arte R 94
arto 3 ( = arcto), B 15 : -as 72 ; -at
39» 366, 514, 537, 548, B40: -ant
245, 344, 367: -auit B i36( = arotauit):
-ate 192 : -auerint (?), B 55
artemathon Q 20
artheriis 3
articus no, C201: -ci 229: -co 7
artificem R 59
artus B 154: -ibus L57
aruca (?) 94 : see aruncum
aruinse B 196: aruina 100
arun... D8
aruncum B 80 : -ca 285 : see aruca
arua 83, 243, 403, B 167, D 17: -is
467
[arx] arce R 95
asat D36: asato B 202 : see assat
asarum Q 59
asoia 541
5—2
INDEX VERBORUM
ascultent 354: see abscultas, auscultate
asidis B 59 : see assida
asidue D 65 : see assiduo
asiles B97': -ibus 517: see assili
aspera 240: -errimum 173
asportant : see ansportant
assat 434: assata 589: set asat
asserunt 378
assertione 132
assida 430 : see asidis
assiduo 70, B72: -as 404: -% (Pad-
verb) 123: -e 254, 592: see asidue
assili 360 : -es 35, 607, C 28 : -ia
D81: -ibus 347: see asiles
asstat 49
ast... D98
astat 256: -ant 79, 118, 379, 454, B 7:
-auerint (?) B 55
astellas 187, 267, 445: -is B 59
astitias 459
astrifero sulco 233, 387 : -os sulcos
B177
astrictis 526
astra 104, 362, 482, D 52
atrum D ';6 : -10 B116, D 29 : -ris
D65
athematon Q 20'
athletas 24: see anthletas
atque L 24, 34, 76, 79, R 2 1 : see ac
atroces 352, 599: -ia C 106
atritas 168, 314
attigua 349
auctu 120
audum Q 15 : -o Q 22
aue R5
auelloso C 109, 144
auello [ = duello: see(j'6\z v. 442, 562]
B 20
[augeo] ausit B 1 50
auido 109: -e 23
auionias 385
tauionis (? auionias) D 74
auium R 48
auitica 149
auia C 199
aula 253: -a {abl^ 217, B 62 : -as
313:' -is 318
taunt (alunt) B 193
aurea B27: -is B 119: see 2l\xx\^
auri? 437
auriculatis R 38
auriferas 65
aurigae 3x5
aurium 148, 206: -bus 249, L 41
tauro : see duro
aurora 572
auscultate 214: see abscultas, ascultent
fausinicum (ausonicum) C 1 1
ausonica 40^, 58, 273: -um 92: -am
117
auster 483
austum C 14
aut 249
autu Q 47'
autumeamus Q 15
autumetimus Q 15*
auxilium Q 9
axem 375, B 112
baelat 413: cf. debglat
bailas 71
baiolat C9, D 22
haltheos 366: -is 193
bamum Q 59*
banum Q 59
bapho Q 24* : see papho
bapo : colophon of Orleans Hibernensis
(MS. 193) : Iunobrus...habitar[et i]n
bapo sine line : see papho
barathron : see probarathron, uorotrum
barbae L41
barbarico 120
barritum 250: -o 321
basilionis ^ fin.
basium B 36, C 200 : -ibus L 64
basses 260: -ibus L64'': so Lies mo-
nocus
bathma L 36 : -orum B 164
batma L 36''
becca R63
belbicinas 407 : set beluicina
bellicamina C48
bellicioso B 22
bellico R 41
belligeraui B 20
bellantes Q 42
belli R80
belua B 188, 199: -am B 204
beluicina Br94: -as B211: see belbi-
cinas
benignis 320
tbesu dri . . . D 6
bethen Q 34
biblion Q 1 1
bibulo 302
bidentem 114: -ium 69
bifax R 9 \so Gcitz v. 592 bifax. duos
habens obtutus traced to Cod. Laid,
67 E.]
biiuguis 548
binos L 66 : -as L 36 : -is R 3 1 : see
bis bino
bipes R6
bis bino B75: -os 527: -a R65
bis senos 116, 484: -is 518, D 137
bisso 193
INDEX VERBORUM
69
biternas B 214
bituleis 254
blanda 195, 345 : -is 85
blebomoiti Q 4'
blemmos 500
blemomem Q 4
boetes B 108
bolen Q 8"
bombosi 17: -o 386
bonus R 5 : -a R 93 : -is L 88
boreales 105
bouella 3 [-2
bouencus 98
bracha B 186
brachen R 30
brachia L 54
bradium €215: Bangor Ant. fol. id*"
breue Q 62": -e Q 62
breuiusculo 514
bromum 409 : see brumo
brumas 371
brumo D 22
[b]rumosas (?) D 63
bubescentes 80 corr.
buccis L 42
bucliamine L 74
bule Q 8
buxinum R 52
cacumen D57: -inis 379: -ina B116,
D 76 : -inum 480
cadauer 579: -era 609
cadetris B 119
cadus C I : perhaps cf. Gotz v. p. 444,
cado. urna : but unda seems to suit
the context
caelestis L 8, 12
cgteri 219, 354: caeteri 179, 329, 500:
cgterg 367: ceterg D62 : cgtera 130:
csetera S29 : ceteros L 19 : ceteras
D117
caladum R 34 : see also chaladum,
cladum
calamidem 72
calamitas : see kalamitas
calastrea 391: -as 155, 311
calcat 172: calcamus 240: calcantes
B 167: Pcalcant D 80
calculaueris 106
calculum C 137
cales Q 53
caleuxom Q 7**
calexomen Q 7
calicauerit B 63
calido D 44
cahficat 438, D34: -ate 285, B 79
caliginis B 62 : [? -em D 33, 56]
callem B 55, 145
caloreum 269, 367, D 30 : -o D 60
calubris B 137
[calx] calcibus 155, L 63
camaram 136, 377, 551; see also ta-
maram
cambas L 61
caminam (? camisiam) 73
caminum 324; -o 437, B 197
caminum (? caninum) B 70
camisas 193
campaneus 455, 474: -a 156: see also
capaneas
can... D 140
candelatis 547
candentem peltam C 1 1 5
Candida 16
candore B 107
caneas : see carnei
canellus R83
caninus 247 : caminum (sic) B 70
canistra B81: -is 287
cane R 7 r
canorem B43: canoris C 222
cantaminis B 12
cantricem R 1 3
cantus R 13, 71
capaneas 150
capillis L 37
capta B 69
capitali L47
capto 32: -ant 509: -auero B 156
capiti L 38
caracteres 125
carbasum B172: -a Bi
carbone D 27
carboneo 434, B 6^ : -as 348
cardines 375, B112, D67 (...dines)
carectes \ 2 c, gloss.
caream L89
caring B182: -as 412, D 22
camace B 194
carnali 503
carnei 589: cameas 33, 333 (caneas),
604: -is 73, B15
carniferi B 202 : -as 300 : -a 605
carnifex 522
carnem L75'''': -e L89
carpunt 162: carperit 200
carsum L 35'', R49
cartilagini L47
casas 219
castat 467: -ant 501
castelli B 71
castra B 148: -is 530
cataclismum D 70 : cf. C. C. C Int. 67
catacrinas L60
catas L60''
catena 58, 273
70
INDEX VERBORUM
caterua 8, 497: -am 48, 227: -a 596:
-§ 161: -36 B 118: -as 97, 376, 472,
B131
cauernam i : -as 206
cautes D 15 : -ibus 405
caua B81
celatum B 106
celeri 545, B 36 : -ius D 67
celiam 302 (Orosius and Isidore)
celiti B 109
cellatura 534
celles 466: -ium 575: see collem
celi 379
censuimus 207: -ebit 496: -uerit {gl.
iudicauerit) C 190 (so Epinal 6 E 24) :
-uerint xo8, 264, B31
centrum 222
cephalem L33
cerebro L 39
ceremonicat 199, B45, 132 ^gl. \. co-
fert): -ant 554: -auerint 226
cgream 532 : -is 544
[cerno] creuimus 46
certare B 23: -andi 14, 608: tcertanti
Bii: -antium 112
certatim {conj.) B 11
certatorem 22
certum D 70
ceruici 580: -e L46: -ibus 508, 519,
B166, 212
cerula 421, 481, B 100, 169, 205,
D114
ceruleas 464
cespitis C 16
ceteri : see caeteri
cessa R 76
cetus C 19 : cgtum B 146 : see also
coetus
ceu 87, 98, R41, 49
ceutro L 47
chaladum L 35'' : see also caladum,
cladam, cladum
charassum L 35'' : see also carsum,
crassum
chelidrus 49
cheruphin L 13
chimentum 602
chirimonio Q 23 ( = chirii nomo)
chlamys : see calamidem
choorti B125: see also cohors, co-
orti
chordis 66
choriim 280: -os 231: see also corns
Christiis L25: -i L21, R85
cianti C 180
cibaminum 291, 335, 341
cibaria B6
ciboneus 95, 433 : -um 289, D 61
(glossed tanol 'fiery'): -a 138: see
giboniferum
cicinias 501: see cicneas, cicniam
ciclopes 27, B 23
ciclus D 75 : -um D 102 : see cyclum
cicneas B 54
cicniam 71: see cicinias
cicutas 67
cidonem B15: -es 35, 601
ciens R27
cimbas B 166: -is C61
cincinnos 506
cinereum D48: -am 432: -0348, B 88:
-is D41
cinerem 293
circium B 10
circoninat D 6 (? for ceremonicat)
cirimonio Q23'
ciromerus Q49
cis R27
ciscilia 255, 349
ciuilis 319
cladam L 35
cladum L35''
clamat 597
clamoreo B 141, D 119
clandistinas 228, 353
clangor 216, B184: -ris B 39 : -re 83,
205, B7r, D 14
clariferum B216: -o 127: -a B 29
clasis B174: classem B 163, 189
claua B69
claucicomantem 483 : see glaucico-
mantes
[clauis] claui 252
claustrum 425: -o 200: -is 176
[clauus] clauos L52
clemens L48
clibanus 95, 448, 584: -um 266,
B59: -i D147: -o 64, 342, B79
climate 532: -a 368, Biio, D68
cli[me]ctras D 106
cliuos 148
cloca R80
cludite 351: -itur 517, 556, D 135
cluit 33 : -ite 265 : cf. Harl. 3376, fo,
30
cocant (subj.) 333: see quoquit
Cociti 289. Charters of Athelstan :
L.H. 75
coctas 64: -at 435: -ant 368
coenosum 256
coetia 417
coetus 13, 44, 154, 163, 217, 597,
B29, 190: -um 322, 576
coeuum B 22 (?) : coguos 26, 36 (Epinal
7 F 32 coeuorum cantus)
cogit R33
INDEX VERBORUM
71
cohors 171: -tern 218, 251: see also
choorti, coorti
colic, . D89
collectura 557
collegite B 69
collegio B 38, C 102, D 50, 72 : -a
B123, C193: see colligio
colligere 191 : -is R 75 : -igerit 322 :
-ecta B 192 : -am 443, 554 : -os
D96{?): -as 237: -a D no
colligio 232, 328 : see collegio
collem 329: see celles
colloc...(?collectos) D96
collocat 396, 567: C92 (gloss), 156
(gloss), 158 (gloss)
collogat 455
coUo L48
colomellas 533
coloniam 197
coloni 108, B 72, D 24: -is 320, B6, 56
comas C 163
comitaris 75
communis R17: -i 19
compage 454, 503
compaginat 393, 551, D 105 (?)
compagines B 14 : conpaginum L 78 :
?...pago D 145
compertus sum R24
competa 9, 391 [Epinal 7 C 33, con-
petis. terminis]
complet 100: complete B81
compremit B 140
comptus 44: -a 37, 534: -i B 40,
C155: -am 292: -as 537, B26: -is
2'^3> 552
compug...at: see compaginat
conamine 75
conas L 33 : -is C 8
concaua 253: -i 338: -os 148, 170: -as
67 : -is 41, 213, 287, 435
concessere 291, 341: -de 569: -sserit
B35: -sserint 272, B66: -ssos B 74 :
-ssa 278
concelebrat 85
concentum 146, 283 (contentum) : -tu
B42, 77
conchas 406
concilium B36: -o B8: -a 70, 313:
-is 156
concipiunt 249
concito 329, 575, B13, 51, D25: -is
C112, 173
conclauas C 6 >
conclientibus 296
concremaret 4s i [? concreparet conj.
R. Ellis]
concrescentes L65: concretas 91, 257,
IJ37
concutit D 113
condidit 562
conditura 299: -a {abl.) 342
conflictis C 143
congelaminis B50: -e 210
congelo C 64 {gl. congrego) : -at 498,
B 107, 123, 130
congellat 468, 559
congerie B 76
consedit B 190: -unt B119, 171: -at
B«i8
conserta 548
consolatum C197: see consultum
conspectus R4
construnt B 201
consultum 76, B 49 : see consolatum
contentum (concentum) 283
contentus B 158
continua (neighbouring) 225
contractis B 162
conuexam B n 2 : -a D 69
coorti B 34, 147 : see also choorti,
cohors
copia 3,^6 : -as 283, B 83 : -is B 160
copulat 532, 553, D143: -ant 246,
463. 507
cordis L 70
corialem 526
corium 522, D 148
corporeas 492, B 14, D 128: -is 191,
502
corpore L86
corregiis 526
corrodit 129: -simus 298
corruit 14
corruscis D 58 : see corasco
coruino R42
corns B58: -um ?B 75 (fcum): see also
chorum
corusco 135 : see corruscis
costg R55: -as B214, L57
coum Bin: see Leid. p. 88 (Isidore)
eras... B43
crasali B 46
crasici C57 (gl. pectoralis)
crassi 578
crassum L35: ?cras[o] B43: see carsum,
charassum, eras...
craticula: see graticula
crebo B9
crebro 185: -os B150: -is B 183
cremat 93, D 39
crementa B 196
creparatas C 206 {gl. sententias) [Gotz
V. pp. 495, 521, creparacas. .ser-
mon es]
crepidinem 90, 563
crepitat 426
72
INDEX VERBORUM
crepita [n. pi.) 89, 245
crepitundo B49: see cripitundo
crepitu 486, D 122
[crescere] creuit 446, 538, 550, B217:
crescentem 539
creuimus : see cerno
crines B 28: -ibus 285
crinitas B 90
cripitundo 274 : see crepitundo
cripta R71 [Epinal 8 A 30 cripta. spe-
lunca peruia.]
crispantes 294
crisposos 506
crito B215
crudeli 598 : -es 234, 610
cruda 435: -as 587, D36
cruoris 15: -re 579
crura L64: -ibus 169
crustellas 298, 434, B97, D37
crustum R 40 [Epinal 8 E 9 crustu.
ornato.]
Cuba (palm) 103 : -be 282 : -bis L 55*'''
cubilia 345
cubitis L 55
cudere — excudere 65, 204, 382
cudit 384: -unt 186, 582:, -antes B 191
culmos 566
cum {conj.) 4, C 167
cum (prep.) B 73, ?75, 95, L5, 13, 25,
33. 37. 54-60, 62-64, 66, 72-76,
81, 82, R23, 32 (?), 61, 70, Q60
cunctus 217: -i D47: -a R73: -os
36 : -a D 38 : -is B 6 : see cuntse,
gnuncte
cuneo 239: -is B 165
cuntae (cunctae) B 209
curia 146
curibus 317
currit R 35 : currunt B 109
cur[uana] D 142 : -§ 520: -am 71 :
-as 262, 508, B 54
curuat 304 : D 1 1 6
cutem L 59
cutu Q 47
cyclum 378: -o 53: see ciclus
dabisula B 76
dactulos R68
dampno 124
dapium B 83
[dare] det Q8: dante L87
de 'concerning' 358, 381, Di (and
headings)
de 'from' 317, 495, 566, B63, D 131,
L85, 89, Q22
de {partitive) 210, 598, B 64
de mane R 69
debglant ^ ^o
debes Q 12
decem L 82 (decim)
decidit Q17: -unt 588: -ebant B 182
decies L65
tdecipit Q 17'
decliuio D 70
decoris {gen. sing.) B 119
decoreus B 29 : -am 227: -um B36:
-o C loi
decoriauit 522: decoria... D 145
decorum R 46
decrecit C88
decrescunt B 6
dedronte (? = re'rpw»' rot) Q 3
defendit Q 42 : -e L28: -ant Lio:
-entes L 17
deficit Q 30
defidas 533
tdegestum {masc^ 466: {neat.) 258,
459. 515: -i 495: -a 604: -is 236:
see digestus
dehiscit B188: in triiesi R 34
dein B 191
deinde L 19, 49
deleam L88
delficinum 416, B 205 : -o B 2or : cf.
uulpicino Hist. Britt. c. 46
delfines D 19: see delphines
delicatas 463 : see dilitiatas
delphines 175 : see delfines
demicabo B 70 : see dimicaui
dgmones L31
demum D 150
dentium B98: -ibus 162, 300, L45
densant 180, 600: -ate 232
densum 296, 550: -o L17: -os 140:
-as B54: -a 523: -is 63
denudat D 118
depascunt 80
depellit 448
depromis C208: -unt 10: -am 359,
439, 520 (Aldhelm, Lios monocos,
L. H.)
deseruit 163: -uere 9
deuehant 332
deuersorio 251: see diuersorio
deuita Q 20
deuoratio 88: but see D 16!
deuorcio {corr. -a) D16 {gl. i. iurgia)
deu... B3: see deuoratio, diuortia
Deus L27, 53: -um R 58, Q 14: -i
L23, Q 18, 25, 39 : -o L87, 91,
Q44"
dexterali 543
diadoxon Q 10
dictaminum 37
dictatricem R 17
INDEX VERBORUM
73
didaxon Q lo'
did 133 (title), 223
dige... D 107
digestus €23: -a Bill, 199, D142: -i
D131: -is B 132, C 133, D151: see
degestum
digitos L 56
digna R i
dilitiatas B 122 : see delicatas
dilusa D 28
diluuium 490, D 126, and D 70 gloss
dimicaui 24 : see demicabo
dlrimitte B 75
diro D 62
discrimen 593: -ine 52 <5: -ina 570
discriminosas 239: -a B179, D 115
discurrunt 41, 375, B 122, D 67
discurrimina 399
dispares 469
disperdat R 84
dispicua D 69 : -is D 74
distat no
diuersorio 322 : see deuersorio
diuidite 328, B 74
diuiduat 143 : -ant is9 : -auerit
B50
diuortia B134: see deuorcio
diurnum B 104: -os B 102 : -as 364,
docibili B64: -a Cx Of, gloss
docilia C 105
doctoreum 280, 322: -o 210: -as 75,
97, 476, B44: -is 530
dodrantem 491, (...drantem) D127:
-e 402 : -ibus Q 5
dolauit 540
dolone 577: -es 603
dolor L86
domescas 129, 546, B44, 92, C5 {gl.
ingenia)
doniinatur R 79
domine R i, 96: -urn Q7
donee L87
dorsum L 58 : -o R 63
draconei B 157
drimus 452, ?D6 {gl. i. camp[us]) :
-um 466
dronte: see dedronte
ducet 227
ductum 520: -u 535
dudum 45, 521
duelles 25
duis R38
dulcedinem B 78 : -e B 148
dulciferos 291, 341: -as D 89
[dulcis] dulciorem 286 : -ra 297
dum 29, 608, B46, 48
durili C 121 : -es B 191
durum B149: -o 440, D42
dusmus C 47 : -i Q 33
e R21, Qi3«
ecferunt 484
edenis R38
[edere] editus D 51
edicta B 217 : -ti 549: -turn [masc.)
595 : -turn [neuL) 525 : -tas 188
(? editas)
editrix 84: -icem 292, B 87
editum 321 ( = aedituum?)
edocetis 20
edulia 278, 285, B 7, 66, 96, C 100
edumas L 36'' : see idumas
effete 75
effigies (plur.) 407, 492, B 18
effunderit B 78
eges R 74
egipticum B 146
[ego] me 29, 58, 273, B 67, L 5, 9,
10", II, 17, 23, 28, 81, R94, Q48:
mei L29: misR7: mihi 568, L3,
R25, 96: me L 24, 51 : mecum
L 25 : see nos
egregia 497: -um Bio, 49: -am 5,
B87
egrotem L 84
eie V>ad fin.
einon R86
elaborant 178
elimant 258
elion 1^ ad fin.
elixauerit B 90
emicant B 120, D 58
emulamenti C 192
en R93
enerius 410
enituit B 216
ensibus 238, 607
enulio B 14
eno 333
eonon R92
eosus 1 10
epensum Q 13'
epimnos 172
epozizantes R 28
epulam B 73
epularis B 44 {forsnn emularis)
squall 97
equinomicum Q 13
equiperatam 48 : -tis R40: equipera...
D 106
equium B 9 : see sequeuum
gquora 408 : equora B 138 : see aequoris
gquorga (=:gquora) B175
equas R66: -e R 19, 46, 54
erasis R67
74
INDEX VERBORUM
eradicat 88, D i6
erga 375, L 50 {dis)
ergla R 68
ergo L37, 53. R13
eructas C205: -at 461: -auit 444:
-auerit 268
eruit 139, 405, 541, B 152, er... D14:
-unt 317: -erit 270: -tas 187
erumnosos 102, 418
erumpit D 108: eruperint 352: erum-
pantes 461
gscifero 279: -ra 336: -ras 283: escifera
B132: -ris 153, C52
esoces D 20
est 523, 531, 547. R8, Q16, 25, 31%
37, 49, 52: sunt 552: erit Q27:
esto L 38, 49, R84: sis Q21, 24,
45: fuerint Q44: futura 47
essura C 89 : see esuram
essum B 79, C 76 : see esus
gssuum 167
gstiuum (stormy) 568 : gstiui laris 93
estu B6r, 151, D37 : estibus 432 : see
aestus
esuram B 77 : see essura
esus R 1 9 : see essum
et 9, 206, 485, 487, B 7, 27, 34, 58,
75, 136, 202, 216, C 164, 183, 202,
D97, 121, 123, L7, II, 13, 14, 16,
22, 33. 39' 44. 46, 54. 55. 57. 58,
62, 63, 68, 70, 71, 77, 82, 88, 90,
91, R64, Q27, 38, 60, 64
eter B 183
ether B 183: -ra B 141 : ^there D 124
etherea D 5
etherium39o: -a L91
ethnon R 89
euadam 570: -erent 598
euagino 30, B 13
euellit 91, 406: -erit 202
euloigium 128, 274
euolare L 89
euoluit 89, 407, D 1 7 : -unt 370 : -ite 195
euomit 431, D4, D 29 (eu...)
euri 495, D 10, 131: -os 485
ex 118, 132, 532, 598
exactor 292: -orem B64 (Gotz V. 568
exactoribus ministris exgentibus, i.e.
exigentibus)
exaltat 482
examina 41 (fexanima)
exarsit 442
excitat 190
excubias 356: -is 207
excusant 276, B 71
exercitus L 12
exhomicat 305: -ant 138: see exo-
micat
exigat B87: exigerint 51: exigendus
C188
exiguus 56 : -am B 73
eximius C186: -um B 30 : -am 377,
D50
exomicat 44, 452, 513, B 25, D 53 :
-ant 243: see exhomicat
expeditionem B159
expeUit D 33, ?56 (ex...)
expergesci 190
explicare 380, 475, 560: -co 529
exploro ( = noui) 116, 230: -ant 485,
D 121
expre... D 141
exprimo 512: -unt 612
exsuperas B43: see exubero
exta 157
extensum 557
externus 248: -um 84, B 46: -as 574
extimpore (?)B 21
extinguit D 31
extremas 592: -is 467
extrico 2; -at 140, 447, D 33 (extr...):
-auerit B 62 : -auerint B 80
extrinsecus 498
extrisecus D 142
exubero 92 : see exsuperas
exugiam L36
exultat R82
fabrefactis L82
fabulamentum B216
fabulosam 612: -as 10
faccem (?facem) 445
[facere] fecisti R94: tfactos 213 (see
fastos) : see fabrefactis
facicuHs 254
facie L 40
facinus 132: -ora 118
factio C66: -onem C 191
factorem R60: -ris (Pfautoris) C 216
facundiae 125
facus : see focus
faenosa: see fenosa
fallax Q 16
fallat D 70
fama B 2 1 7
faminis 40^, 59, 131, B40: -e 529,
B9, 65: -a 613: -um B 124
fame 224
fameo B 200: -as 153
famulor 380, 560
farris B 97
fatur R 77 : fantur R 49 : fantem R 23 :
fandi B48
farreosas 334
farriosas 298, 434
INDEX VERBORUM
75
fascinas B 42 : -ant (? fastigium or
fasces) D82
fastidium 530
fastum B38: -u B 161
fastos 20, (ffactos, cf. Leid, index s.v.
fastibus) 213, D 140: -is 343. [Fastus
fasti, libri Gotz v. 552 : fastes. libri
Epinal 9 A 10 : fastos Cellanus in
epist.']
fatigat 389, 483
fauellis D 41 : see fauillam
fauellosis 94
fauillam 432: -is D 41 corr.
fauore B66
fauos 43
faucibus 5, 60, 286, 419, 590: ('faci-
bus') B 188: L44
(fax) facem B60: -es 588: see faccem
febeiis 137: -OS 222: see foebei
febris L 86
fel L74
femoralia L61
fern ori bus L 60
fgnosa 462: fgnosos 161 : fgnosas 143:
fenosa C 72
feni Q 17^
ferarum D 79
ferali ( = ferreo) 577 : j-ff ferralem, ferriale
ferialem B 17
ferinae 171
feriat L 25
ferralem 34
ferunt R 47, 48 : far R 25 : fferant
(ferunt) 601: see ecferunt
tferres (ferreis) B 191
ferream B13: -o 582: -os 169, 315
ferriale 441: -i 539: -es 510
feruore 97, D 46
fethrem L72''
fibras L 74
fidenter R6
fidibus R66
fido C 123 : -is C 54
fit Q 51
figunt L52: fiximus 296: figite 194,
262, B 54: fixuni B 95
figmento 515: -is B 129
filicum 165
filoxinia[m] 320
fills R 66
finalis (Jrom fines) 594
findite 278, 335
finirauerit C 203
finit L90'': -iunt 613: finitum est
B ad Jin.
firmamenti 136, B117: -o 358
firmum L25
fiscillis 337
fistule R51
fithrem L 72
flabilem B 43
flabras B 140: -is 388, 479, D 10
flagiat B 33 : -anti {or -antia) 224:
-antes 167: -antia B 148: -antibus
226: flagr... D 109
flamas D 27: -is B 195
fflamina (flamine) B 141
flamigero 64 : -a B 80
flamisono D 48 : -a D 34
flammas 96 : -is 446 : see flamas, flam-
meo
flammeo429: -as 428: -is ( = flanimis)
586
flammigenis 285
flammisonus 448
flammiuomus 584: -um 268: -i 439:
-o 135. Cf. charter of Athelstan
Apr. 29, 930 flammiuoma inuidia
flangosas 96: see frangosis
flauor B2: flauore 371
flectere B3i: -it 8,96, 251, 3991403,
481, Bid, D112: flexit 443: flexa
519: -is B58
fleu B 113
flexosos 429
flexu ( = motu) 329, 545, B 36: -ibus
B98, 164
floreus 452: -um B 156: -is 497
florigena 243 (? florigera)
florigera 8, B 25 : -um 52: -os 566:
-a 83: see florigena
flos Q 17
fluastro 413: see flustrum
fluctiuaga 88, 408: -is 260, B 178:
t-is (-as) D 17
fluctus 396: -um ('fructum') 326: -u
B89: -ibus 384, 412, 416, B 135,
D8, 15
fluentum loi, 211: -a 42: -is 260
fluit B 147, D66: -unt D 103
fluminio 90
flustrum 17, 134, D 20: -a 389, B 133,
173, D112: sec fluastrum, fulstra
[Epinal 9 A 8 flustra. undae]
fluuium 92 : -i 460
fluxu B87
focile 441
focus (tfacus) 451: -um 270: -o 325
foebei 572 : see febeus
foedo B41 ,
folicia (leafy) 565: see folliceis
follaminis C 63 {gl. uallis) : -e B 46
folliceis B 142: see folicia
folium 289, 488, B82, C 2 {gl. uallem):
-o B 152
fomine D 143
76
INDEX VERBORUM
fomento 395 [cf. gloss in Vat. lat. 1349,
fomenta. solatia], D133 (Pfigmento):
-is 4.^8, 531
fomite (heat) 430, D 40
fonen R 16 : -is R 35
fontana 212: -os 461
forceps R33; -ipe B 39, 68, C 13, 181,
209
fores R27: -ibus L 82
foris L 84, R31
formidabant B 185
fornacis 350, Bif^i: -e 436
forte ( = fortasse) 67, 248: L80
forti L53: -ibus L 10: -lores 27
fossas 179
fotum 355, 367, D12: -u 434, D 119:
-ibus B 139
fotis 556
foueg 470
fouet I) 90
fragoricantia B 168: see frangoricat
fragmina 337: -um B81
fragmentorum 287
framis 186, 278, 335: see frameis
frameis B 194, 211 : Epinal 9 E 3: cf.
Gotz V. 634 framea. gladiiis uersatilius
slue lancea armorecanorum : seehzrm?,
framine 522, D 148 (f..mine)
f ran ... D 1 1 7
f rang it 608
frangor 112: fran[gore ?] D 48
frangoricat 596: see fragoricantia
frangosis 168: see flangosas
fremet 409 : frementge ( = fremente)
B 197: -ibus B 173
frenumus {(ppovifxoi) Q 50
frequenter 228, 388, B 137, D 10
fretum 568: -a 402, B 176, D 102,
107
fretus Q 2 1
fribulis C 217
frictat 480
frigora 448
frondea 538, -am 584, -g 258, -os 88,
-a 142
frondens 596
frondicomum 185: -as 149: -is D 89
frondosa 220
fronduoso D88: -is D 77
frondes D 1 1 7 : -ium 468
fronti L 39
fructum 326 (fluctum Staivasser)
fruges 469, D 104
frugifero 456, B 128 : -is B 129
frusta 151, 589, B 194, D 28
fulcimina 327
fulcit 412, D23(?)
fulcris 315: see fultris
fulget 37, 497: -ebat Bi83: -entem
B 33 : -entes B 106
fulgescentem B50
fulgidi 48
[fulgor] fulgoris D 52
fulgoria 306
[fulgur] fulgora 138
fullosum D 57
fulmineo B 107
fulstra (flustra) B 173, 203: see flus-
tnim
fultris C81
fuluas 498 : -uis 194, B 85
fumantem 431
fumigat 584
fumosum R31
fumum 444: -o 524, D 147 (fu...)
fundaminis 9
fundamentum 473 : -a 549
fundauit B 128
funde R6: fusam C 55
fundus 474: -i 77, 411, 538: -o D 4
funereum B 199
fungiminis B 192
furibundus 114, 573 (' furifundus '),
B157: -i 600: -OS 275: -a 570
furicat D26: -ans D 12
furiuni 427, B 32
furtim 353
[furus] furis 15
furuam B 62, D33
fybras L 74''
gabrihel L 14
galea L 38
galilaeus: see glableus
gambas L6i^''
gansia 365
garrulam R 29: -g undas 395 : -a flustra
389 : -is C 30 {ivit/i limphis)
garulas undas B 139
gaudifluam 3, 302
gazas 10, 353, D 84
gelaminis C 207
gelidas 371
gemellum 396: -o 121, D6: -g 250:
-a 104, 118: -OS 363: -as D 106: -a
B 114, D 52: -is 71, 548
geminum 399: -os B 107
gemmarum B 120
gen { = yr,v) R63, Q 35, (75) Q 62 :
geon R 90
genas 81 : -is L42
genimine 407: -a 468, B 2, 216, C;43,
D79. 87
genitalia L69
genitrix 81
genua L 62
INDEX VERBORUM
17
genuclis L62
gesta 571 {heading)
gestamine 528
gestat 414, 473: -ant 508: -atur 543
gestu 78
giboniferum R 50 : see ciboneus
gibr... D 132
gibra Q 37 : -ae L 29 : -as C 44 {gl.
homines) : -arum 567, D 30
gibriosa C 1 35 : -is D 38 : see tgibrorum
gibron Q 19
tgibrorum (gibrosum) 496 : gibrosos
174 : -se C 41 : see gibr...
gigantem B 205 : -es 606: -um B 169
gignit 464, B 129
gigram B91: -as 607: -arum B28:
-is 347, 421: see gugras, gygram
gilbam R32
giluas 505 [Epinal etc.]
gingis L44
girus 374: -um 145, 309, 390
glableus Q 41 \cf. Epinal 10G23,
gabulum. patibulum ; and A.sser
c. 89]
glarias 91, 386, D 14 (?)
glaucicomantes 575: see claucicoman-
tem
glaucicomus 391 : -i 538: -[mo] ? D 23 :
-as 246, 565 (glacicomas)
glaucum BX36: -o 377: -is 157, 416,
471
glebis D 86 : see gleuas
glebenis (? = humanis) R 47
gleuas 150: see glebis
globaminis 53
globant 503 [Gotz v. p. 522, globat.
aceruat]
globoso 550
globus D 71 : -i {gen.) ('circle') 47,
319' 45.3. 594: -OS B113
glomeramine B 81
glomerat 38, 255, 404, 457, 544, B2;,
D57: -ant 181, 241, 244, 511, D93:
-auit 445: -ate 267, 337
gnarus 227
gnostici R50: cf. Leid. gnostici. scien-
tes
gnuncte R 54
grandeuo B 38
grandes B4
grasatur C94
graticula 585: -am B 201
grauat 307: -uauero 546: -uauerit 476:
-uantur B 72
grauidinem 344
gremium 415: -o 553
gressu B 51 : -ibus 173, 240, B 167,
?D8o
tgricea B 52
griminis 267: -a 330: -um B 59 : see
grimite
tgrimite (grimine) 324
gubernat B127: -auerit B 155
gugras C29: see gigram
[gurges] gurgitis B 187, 208: -e 414,
B 150, D 19 (gi[irgite] ?)
gurgilioni L46
gurgitia 163
gurgustos 177, 418 {gl. pisces)
gustant 166, 589: -auimus 302: -anti-
bus 422
guttis 81
guttoricant 420
guttori L 45 : -ure 109: -ura 40;^, 59:
-urum 1 76
guturicau[it] C 78
gygram L33; see gigram
habenas 8
habemus Q14: -entes Q 62
habilis R 5 [gl. apta : so Epinal 2 E 9,
II A 35)
habita Q 23"
harenosum 407
harmonias: see armonias
baud 109, 274, 475, B 45, C3
haustus 59, 301 : see austum
hemisperia B 114
herbarum 246
herbosas 162, 471
heres Q 24
heri R9
heroico B 77
heros R 95
herus C189: -um 288, 561, B 30
hiades D 54
hiatu loi, B 189
hiber... D no
hie 44, 190, 426, 452, 477, B29, R7:
haec D 26, 142: hrec 37, 253, 360,
497. 513. 531. 538 (h?c), B25: hoc
256,383,547,6216, D3, (?)Q34=:
huius 229, 520, B 50, 71, L6, Q 6 :
huic 22: hunc 322: hanc B33: hoc
(ace.) B 36, L 7, and see ob hoc : hac
132, B 207 : hoc 210, 221, 358, 381,
B64: hgc 86, 243: has 228, R77:
hgc 278: his 118, 132
hidriam 332
himis L 89*"
hinc ? 22 ('huic'), 28, 76, 192, 219, 224,
577' 585, 591. 600, 611, B6, 30,
164, 187, D145, RS4
hipagie Q 22
hirsutus 163
hirti 314: -um 522: -a 578
78
INDEX VERBORUM
hiruphin R39
hiscit : see dehiscit
hispericum 54, 109, 128 : -ca 613,
C 223
historum 75, 102, 543
histrio R 72
hiulcum R34
hiulus R 33
hius (w6s) Q 2
ho (6) Q48
h[o ] DioB
hoderosa B130: see oderosa, odorosa
holerosum 166: -sa 158, 470
holerrum D 98 : see (olus) olera
homestas 463
hominem tQ 57
honeratas B76: see onerate
honomate B ad Jin.: Eutychius (Bodl.
MS. Auct. F. 4. 32) : Inhonomate sumi
tonantis, and : enonomate ? eri almi
amen. See also nonomate
honore D 2
honorificam 339
horanus 366: -i 378: -urn 306: see
also huranus, uranum
hornos 88, 188, 403: see ornos
honendus 49: -o 371, 610, B 189
horribilem 100
horridum r9: -a 394
horrorem B 207
hostibus L 9
hostium 351: hostia D 103
humanos '^64: -a B 2, 216: -is B 207,
D8.;i
humeros L 54, R 53
huranus D 59 : see also horanus, ura-
num, ypanon
hyades : see hiades
iabis L ^g""
iacinthinas 502
iacor L 71^
iactantur Q 33
iacula L 32 : so Gildas c. 76
iam 440, 535, 579, 594, B 175, 200,
L 10, 87
iamque 579, 594
ianuam 516
iaras B90: -is L 33, R37
ibi 485, D 121
iccol? B71, 82: see acole, incola
ictatur Q 33= : see iactantur
ictu 50, 128, B 18
idem L 7
ides (sheep) 159: -ium 313
idon (Mov or idujv) Q 56
idore 259
idras B90
idrutis D 18
iduma 32 {gl. manu), 543: -as 281,
L36: -is 211, 510. Cf. charter
of Athelstan, Apr. 29, 930 largiflua
tonantis iduma : &c.
iecor L71
ignaram R 13
igneo 524
ignic... D 28
ignicoma 362, B61
igniferum D 43
[ignis] igne heading before 426
ihesu R85
ilices 476
ilia L 7 1
ilico S97
illi Li I : -OS L 23
illico B 215
illitas 406
illustrat 134, 365
imber 143, B177: -ris lactei B 99 :
-rium B 151
immo (quin immo) R 17
imam 304: -o R24: -is B i8r, L89,
R56
impetu B72, (?) D 118
implete 259
in {with ace.) 36, no, 115, 182, ?2i5,
283, 374. 397. 399> 403. 404. 408,
442, 445, 482, 488, 599, 601, 611,
B 78, 102, 112, 171, 174, 177, 180,
184, 186, ?i90, D8, 17, 48, 69,
L31, Q?35
in (;!vith abl.) 14, 27, 107, 132, 217,
221, 262, 266, 284, 318, 437, 440,
454. 467. 534. 553' 606, B 20, 24,
55, 151, 201, 2o8,-Ci45, D41, 78,
L4, II, R 71, 95, Q 21, 23, 24, 27,
29. 33. 41. i^h^ 56, 62
in {quaere) R 8
incalculate 310: -a D loi : -os D21:
-as C154: -a 468, B 129, D87:
-is C65
incendium 140, 268, D61: -o 350,
429: -a 449, B61, 80
incentor 443
incerte C 99
incipit headings before 133, 381
incitauerit B 56 {qu. indicauerit or iudi-
cauerit)
incUtum B9: -os 123
inclitam (?inditam) U 141
incola Q 45 : see iccolg
incrementum 540 : -o 564
incumbit R 3
incutiebat B 207
inde R 54
[indere] inditum 520: see inclitam
INDEX VERBORUM
79
indigna R 2
indiximus Q 25
indolis 576, C 38 (g/. progenies): -u[m]
C84
induxit B 143: -cti B85
induta B i2i
industriam 204, 214, 343
inenairabilem R57
inertes 18, 25, C 35
infantilis 82
inferon R 9 1
[inferre:] inlatam C219
infestat 422, B 19, D 30, 115
infesta (adj-) 448
inficit 120
inflmas 386, D 14
inflamat 133, B 100
inflammator 441
inflat B137, 141 : -atus B r6i
infolas 233
ingeniculum B 93
ingenioso 74, 76 : -as 546
ingenii R 12
ingentes 415, B 212
inginem L 75'^
ingluuiem 100
ingressus R 7
inherent 486, D122 (...ereat)
inhormes 175: see inorinis
inimicale 593
inimicosg 574 : cf. lanigerosas
inimicos L 18
inlucesset B 105, ?D55 (...et)
inm... C 67
inmensus 60 : -a 446 : -um B 38 : -i
453: -as 414: -a 473
innotescant 282
innumeri 509: -g 185, 316: -a 4I,
379: -OS D 19, 78, 85, L78: -as
472: -a 433, 559, D71, D95
inormisC 82 : -emB 159, 204: -e B2I0:
-i B 206 : -es 606: -ia 89, 4I7,
Cm: see inliormes
inpenetrabili L 27
inprouisum B 215
inruerit B5I : see irniere
inscrutabilem R59
finserere B 163
inserta 585
insignem B 152: -es 4
insolitum ?B2o8 ('solitum')
insontes 159
inspillis 236
instans C 177
instaurat B 131
instigate 321
insuunt 587
intelligibili (non intelligibili) 68
inter 11, 247, 523, 538, 575, 576, 588,
595. B3, 7, 54, 86, 169, 173, 2o6,
216, 217, R 51
intercessu 533
interdum 410, B 139, D 12
interimis 338
interluunt D 102
internasso L 42
internum 424: -o D140: -as 206:
-a 157, D35
intestinis L 76
intrant 161
intro R 30
intueri B210: [passive) 493, D 130
intus L84, R32
inuadit 430
tinuagitus 82
inuersum R64
inuestigabilem R 58
inuisiliiles L 51
inuito 22, B9
inundat 402
inuoluit 449: -unt 173
ionas [aiCivas) R 92 : see eonon
(ire) iens L89
irrigat 81 : -ant 390, 460 : -auerint 286
irriunt 312
irruere 77: -it 385, B199: -et Bio:
-amus 239 : -ant 329, B 82 : -erent
425 : -erint 289 : -entem 608 : -ente
596: -entibus B209: see inruerit
irrumpere: see eruperint
(is) ei Q 26
isrelitica B 143
istas (e? rds) R 92
istius 591
italicum 131, Cii (gloss)
itnum 417
iuba B93: -as 575: -is C 165
iubar I45
iussa R83
iubilant 610
iudis B 39
iugis 189
iugulam L 67
iugulum R62
iunginam L 75
iustus Q 5 1
iuuencum 99
kai R86, 91
kalamitas p. 33
kalextratus Q 28 : see also cales
kastis R4I
katholes R87
kikhes {-^l^vxm^) R87
la... D38 (?largitur)
8o
INDEX VERBORUM
labe Q 51
labiae L40
labiorum R 21
lapsa 45: -is 571
laboras R 73 : -andi 317
lacerant 117: -auit 525: -andum L9
lacessitis B 198
lacrimosis 81
lacteus 301 : -i B99
lacunas I44
laetus L 90 : see leta
lamach Q3I*
lamath Q31
lambit D40
lampadem 325
lanciant D loi
langor L 86
lanigerosas 69: c/. inimicosas
lanigero 196: -ae 161
lapidea 245
lapidias 181
laquearia 96, 480
laris 93, 439, 584. Lar = ignis : so Lios
monocos 339: Aldhelm de laude uirg.
c. 32 lare crepitante : Epinal 13 E 34,
35 distinguishes las laris = ignis and
lar laris = domus
largientur B 73 : -iti sunt 340, B 83 :
see la...
largo B66
laricomi 266, 426: e/. ignicomus
las: see laris
lastro 36, C 104: -at £■/. inuitat C 174
lasus B58
latebras I49 : -is 338
latebrosos B186: -is 447
laticem2io: -is D35 (lat...): -eBl49:
-es 461
latrunculus 248, 573, 608: -urn 595,
B 215: -i 235
lato 580
latus 5.^5: -ere B144: -era 548, 578,
605, B 179, L 31
lauate 260, 281, 327: lota B92: -§
282
lebetis 435
lectorum 22
lectoralem 204, 343, 354: -is Bio
lectriceus C18: -am C7: -is 207
legens R 82
lecti 131 : -cto 39, 528, 564, B 8, 65, 170,
D90: -eta C 151: -ctis 531, C211
lemna Q 31
lento 359, 439, B87
leonino B 152
lesie Q 45 [Epinal I4 A 29 lesia. para-
disum]
letheam B 88 : see lithias
leta R 70 : see laetus
leues R 76
leuitorio B88
lex heading before 133
libauimus B 99
libera L 29
libosas 507, C 160
libramine 39, 76, 603, D 68
librat B 34, D45: -ent 356, L32:
-auerit 269
liburng 415
licaui (Pmilitaui) C 141
licet ?B8, B73, R2, R45
licuminis 588, B 89, D66, ?io3: -e
261: -a 438, ?D35: see lucumine
lidonem 410
lifedis (conj. ) C 40
liganam L 34 : see lizinam
ligino ( = ligno) B 147
ligituria 99
ligneo 540: -as 336
lignifero 533
ligonis 207: -e 499, B116
limatis R 67
limbum B136: -o 563, D 73 : Oro-
sius I. 2. I
limine (limina) 41 1
limitem 86, B5t: -e no, 555: -es
105, D 107
limosam 90: -as 261
limpas D 113
limphis C 32 : see limpas, linpham
(linere) lita 299
linguae L 45
liniarem 263, B 55
linpham 5 : see limpas, limphis
linquant L 9
lintrantiant B 172
liquescunt 437
liquidis C 36
litem B 24
lithias 293: see letheam
litigant 417
litigia II
litigosus B 2
litoreum D 7 : -i 106 : -o D 4 : see
littoreum
litterales 125, 198
litteraturg 6, (-ae) 123
littoreum 404: -os B 206 : -a B167:
see litoreum
litturam C 119
littora 397, B 162
litora B 204, ? D 74
lituram 532
lixse 293 : -is B 92 : c/. Gotz, lixa. aqua
lizinam R 30 : see liganam
loding L ad init.
INDEX VERBORUM
8i
loetum 19
logum (\670s) 55 : -OS 38
logum (?\6xos) 496: -OS 102 (tlogosa)
loquelarem 120, 545: -i 475
loquelosum 382: -i 115, 132, B 39 :
-o 206, 560 ; -as 359
loquar R 23
lorica: see luricam
loris 330
lucet : see lusit
lucifera B 45
luctu Q33
lucumine 381: see licumine
lucus {ace. plur.) B 102 : see luxii
ludicat 416
luem 212 : -ibus Q 54
lugubres B7: lugiibr... C91
lumbos L69: -is 203, B 15 (?)
lunulas 65, 194
Ulrica L 49, 53 : -am L ad init.
lusit 534 {perhaps for lucet)
lustrat 154: -ant 220, 314, C 194 :
•aui 228: -auerint 105: -antis 249:
-antes 575, 594, B 165
luterem 259
luteum 400: -as 460
luxu D 54, 60 : see lucus
lynaticum 305
macerat 35 : -auerint 234
macereas 181
machide[s] C 73 : see macides
machinis 188
macides 87 : see machides
mactat 90, 392, 477, D119: -aui 25:
-et 99: -atur B 179
macula Q57
madiada 16: -is 72: see mediada
madianum L35: -is B?i6, 26
magni L4
maiusculo 535
mallicant B 24 : -auerit B 52 : see
licaui
mallina 400 : cf. adsisa, dodrantem
malum L 24 : -is Q 54
mamillas ^^ 68
manasset oo
mancipator 210: -ores 581
mancipatum 328
mandata Q 39
mandimus B97
mane R 69
mansia C 50 [gl. uita) : -am 339 : -e Q 28.
[Gloss in Bodl. MS. Hatton 42 man-
sia. uita]
mansorius 251
manibus L 55
maris L4: -i heading before 381
J-
margenam 541
marginosi 411: -as 401
margines 384
marinas 482, D?i8, 104
maritimo Q 29"=
marmas 405, ?Di8
marmore B 145: see mormoris B 144
marmoreo 414, B 71 ( = mormoreo) :
-a B 168 (? =marmora)
marsem L 72
marthellis 65
marttino Q 29^
martyres L 22
marem 84
masas D 45
massg 437
maturas 456, ? D 86
maxillis L 44
me, etc.: see ego
meant 155, 168, 311
meatus R 35
mecalbo R 8 1
mediada 234: -is 191, 501: see ma-
diada
medium 223
meduUis L 75
megalus R 36
melchilentum 272: -tes B83: -ta 337,
340, B66
melchillenta 42
mellifluam 40
mellisono 113
mellitum 226
melodios 184
membro L 84 : -a L 50, 79
mene 137
[mens] mentis 68, 354: -e Q55
mensas 279
mentagris L 66
mento L41
merore D 33
mersa 309: -am D 55
merseum 139, 365, B 105
mersium ^28
[me]sses D 86
mesta 81 : -um 2
metas 364, 401, 574, B 122
metallo 582: -os 436, D46: -is B 191
meter Q i
[metere] metis R 75
metes Q 34=
metex Q 34
metimus Q 15
[mens] meo L 37, 85 : -a Q 55 : -i
R 10: -a L32, 50, 88
mi. ..[as] B37
micas 106, 257, 287, D 63
michahel L 14''
82
INDEX VERBORUM
niichinas L 34 : -is R31
micrum 444: -am 541: -a B 7 : -as
144: -is 458
migrus C51
mi hah el L 14
milibus L 13
[miles] militum 112
militaui C 146: see licaui, mult...
militiae L 8, 12
militonem B21, C 142
mines (Pteminos) B 109 (gl. fines)
ministrat R83
minor... D41: minus R 72, ( = non)
Q 56 : minima R 25
minorat 94, ?D4i (minor...)
minutas 267
mirificum 76, B 39, D49
miscet 386
misero R 96
miserere L2: miserto L91
missam 554
misteria 544 : see mysteria
mitras 505
mobili D68
modello 121
modulum R 52
modo Rii (quoquo modo)
moenia 319, 453: -ibus 248
mofan D 58 (gloss superni)
molas R 75
molem 562: -is B194: -e 181, 241,
362, B 206 : -ibus 385
mollifera D146: -o D45: -os 347
mollificat 436
moUiformes 192
molles 196
molosi R 79
monarchus R 77
monon R 90
montosus 87 : see muntuosa
moritur Q 54
mormoris B144: see maiinore
mormore 89 : see murmuris
mormorantibus 495: ...ibus D 131
mormoreus 215, 489, Di25{..rmo-
reus) : see marmoreo
mormurant 147
morsus R36: -u B 154
mortales R 26
mortalitas L 5
mortiferum 425: -a 609
motatoria 195: -oris 346: see Du-
cange s.v. mutatoria
moter Q i^
motum 372: -ibus 158, 168, 170, 29S,
B 178'
motuG 444: see mutuum
mouet 125, B 113: mouens R 52
mu {ixov) Q 48
mufidiane R 72
mugitum Dii: -u 184-
mulcedine 148
mult... D 97
multaui 26, B 2 1
multiformis 373: -i 407, 454
multigeno 499, B 37 : -as 182, 236,
B131
multitudine B44
multi D 70: tmulta (in alta) B 190
mumurat 82 : see mormorantibus, mor-
murant, murmurat
mundanum 145, 309, 488: -am 562:
-i 423: -07: -i 108: -as 383: -a
368
mundianus D 75, 81: -um D124: -o
B136
mundum R 49 : -di L 6, R 49, Q 6, 16
munimine 550
munimenta C 172
munstrum B 208
muntuosa D 76 : see montosa
murmuris 394: -e 359, 439: see mor-
moris
murmurat 247 : j^i? mormorantibus, mor-
murant, mumurat
musarum R15: cf. Aldhelm p. 273
mutatoria : see motatoria
mutuum D 9 ; see motuo
mysteria 74: see misteria
nam 24, 40, 79, 82, ?i99 ('non'), ?235
(' non'), ?273 ('non '): B 12, 32, 67,
72,91
namque 207
nas R 74
narranti R i
naribus L42
natus C 170 : -os B 151
natalem 86, 439, Bki: -\5 {ge7i.) 77,
592
nates L 60
nau... D115
naufragio 18, 392: -a B 186
nauigas R74: nauigant 415 : nauiganti
568: nauigantes B175
nauis L 21
nausiam B 125
nautg B 185, ?nau[tis] D115
nauticeus B 190
ne 234, 289, 349, 352, 476, 530, 546,
593, B 82, 135, 154, L 9, 85, R 76
nee: see neque
necessitudinis R 20
nectis B37: -it 122, 474, 533, 558,
B16, D71, 138: -unt 315,458, 499,
D83: nexam R 18
INDEX VERBORUM
83
nectoreum B 147: -os D 93
nedulam R 12: -os R 53
nemora 247, 576: j^f subnemora
nepta B 192
neptunius 396: -a 421
neque L6: nee 47, 74, 142, 245, 255,
258, 394, 411. 493' B41. 68, D 13
nequit C 97
nes R 74
nemo 540 : neruos L 58
neu R 44
neuum 139, C159: -iCi20: -0377
tnex B 52
nexus B67: -um 317
ni : see nisi
nicate (I'lxarat) Q 5
nigrioribus R 42 : nigerrimo R 44
nil R84
nimbus 142, 307, D 66
nimium (Pniuium) D 62
nimphus R 83
nisi 51, B 35: ni 201
nisus R 10: -u 441
nitentes 508
nitor 382, 475 : -entem Q 59
nitidis C 152
nitoris R61: -e 452, B 37
nitro 281: cf. Jer. 2. 22 {V'jtlg.) laueris
te nitro
niuium : see nimium : niuiam 370
nocturnus 307 : -am 212, B loi : -i
(gen.) 207, D 56: -as 356
nolit R 36
nomina L 80
nomicum Q 13^
non 46, 68, 138, (?nam) 199, (?nam)
23s, (?nam) 273, 380, 512, 529, 560,
598,648, 158, L5, 31, R48, Q12,
39
tnonnulli 199
+nonomate (honomate) H ad Jin.
normam R12: -ae C 96
nos 190, 205, 209: -bis Q 9
nostra 115, Q 52
notalgicus Q 37^
notat 576: -antur 130
nothus 389, 489, B 176, D 125: -i
[phir.) 486, D122: -orum B 141
notologicus Q 37
nouello 53, C221
nubem B 62, loi : -ium 373, D 65
nubea B 115
nuditatis [part.) B 215
nudius— tertius R 10
nullum 28: -o L 84: -os 38 : -a ?i99,
B47
num II
numine ('power') 277 (sub numine,
perhaps 'in their power'), 562: -a
"5
nunc 209, 545
nunquam R 73
nuptias 85
nusquam (Ppriusquam) 599
nutrite B 59
nutu R 6 1
o R9, 57, 58, 59
o (6) Q 48^j
ob hoc id, 55, 209, 218, 225, 239, 274,
319, 345, B49
oballatur D 73 : see obuallat
obans 525: see ouans
obello 22, 606: see auello
obessa 70
obice 126
oblectamentum 202 : -a B 132: jc'^ rec-
tamento
oblectastis 208
obligia L72
obrizum 64, 131
obruis 205
obseruas 69, B 36: -uauit B 151
obstaculum : see obtestacula
obtalmicus Q 38^
obtalmus Q 38: -um R 47
obtestacula (obstacula) B 115 [cf. Livy
XXXV. 5. 10 obstabat B (obtestabatur
M=)]
obuallat 383, 563 : -ant 235 : -abant
592 : see oballatur
obuellabant 592
obumbrat 309 : -ant B 53 : ^^^ abumbrat
occeani B 134
occiduum 303: -i B 100 : -o no, 555
occupat C 124
oceani D 112
oculis L 39
odam 66
oderosa D 90 : see hoderosa, odorosa
odibiles L 52
odorosa 69, 457 : see hoderosa, oderosa
offensos B 185
oleda 152
olei 299
olim 538, 571, B 157, R50
olimbrianus R 78
olimpei B 30
olimphium 133; -am B 127
olimphum B 108
olimpius 376
olimpus B 123: -um 331 : -i los, 358,
D 70
olipo 326
oliuat 1 42, 308;: oliuauit C 69: oliuarent
16: -atus I42 : cf. Gotz s.v. oblimat
6—2
84
INDEX VERBORUM
olla Q 40
ol[era] D 90
omne L24: -es L 22, 29
onerate 279, 336: see honeratas
onomate: see honomate, nonomate
opacant 487
opensum Q 13
operamenta C 147
operculo 517, D 135
operiat B 135
opiculat B 47, C 218, D 104: -ate B 76
opicula (Pspicula) 29
opifex 525, 539
opimina 340
opiminium 272
oppidum 295
oppressit 18
opto 338, L 15
opus B ad fin. : opera Q 43
ora 516,022: -as 383,537, 592: -15467
oratione 561 {heading)
oratorium 547 : -a 63
orbat ('deserts') I49 : -ant 167
orbis 423
ordines L 78
orgium 61, 178, 399: -o B22: -a 78,
86: -is C 46, 139 {gl. obsequiis)
orientem B 103 : -tis 20I, 357, 572
orion 364
ortus est 127
ornatam 542: C 155 {gl.)
ornos D 47 : see homos
orticumetris C 75
(os) ori L45: -e 302: -a lo, 56
ossibus L 58
ossilem C 183
ostium 555
ostras D 16
ostrei 15: -ea 588 : -eas 504
ouans 251 : see obans
ouilia 159
pabulum 226: -a 158
pacauimus ( = fiximus) B 95: -atis {gl.
pacificatis) C 42
pactum L 25
pa!,mla 47
palam R 2
palo ( = reuelo) 76: -as C210: -at
C 182 : -atus D 9 : -atum B 108
palatham 117
palatu D 67
palestrum 23
palidis D 55
pallentem B 15
pallida 365
palligonis 517
palmas L 56
palpebrae 344 : -is 202, L 43
pampinis D 94
pansas R 65
pantecrato[ron] R88
pantes 178, 423, 450, C 93, L 77,
R 89 : -ta R 39, 94: -tia 79, 86, 438 :
Bangor Ant. fol. \^ [pantibus, Lios
monocus 91]
papho Q 24: see bapo, bapho: and cf.
Rex paphi cum gente bona dat signa
Serena (Dr M. R. James, from H.
Bradshaw)
parem 46: -i 92, 102
parat B 163
parce R i, 96
parcas 277
parieti 523: -e 262, B 55, D 146
partiminum 129
partimonia €114
parturit 456, D 86 : -iunt 242
pascit 472: -unt 231
pascua 69, 154, 182
pasium: see basium
passim R 15
pastricat 363, 410, 489, B m, C 118,
D 12 (...tricat), 49, 81, 125: -ant
504, C 86, 153: -auit 526
pastum 590, B 147, D99: -u B 202
patuit B 148
paternum 611: -is 593
pateronon {iro-ripa) R 86
patham L 34
patriarchas L 20
patula 103: -as 405, D 18, 47 (patu...):
-is 147, 469
pauidam B 189
paula 294: -as 176
pauore 102
pauperem R 16
pace R 23
peblo R 70
peccanti R 2
peccata L88, tQ 57
pecoreus 154: -a {iietd. pi.) 80: -as
465: -a 98: -is 345
pectinatis R 37: cf. Gotz v. 473
pectinato capillo {gloss on pexo)
(pecto) pexam 73: -is 337
pectoralem i
pectoreo 200: -is 3
pectus 224: -oris 338: -e R 24
pectusculum L 67
[pecus] pecodis 521, D 144: -odum 310,
472
[pecus] pecorum 182, (...rum) D 91
pedestrem B 145: -i 160
pelagus 383, B 146: -i 422: see pilagus
pelliceis (/w;;i pellis) 193, 265, 323, B57
INDEX VERBORUM
85
pellicium 528
peltam 32, C 117 (gl. scutum) : -a L 30,
Q 42 : -as 509 : c/. Aldhelm c. xi
tuta pelta protecti (ed. Giles, p. 11)
pendebat B 144, 206
penetrant 603: -avi 229
pennis 495, D 131: see pinnas
pennulg R 56
per 10, 40 b, 45, 47, 56, 59, 69, 83, 87,
96, 227, 239, 293, 417, 605, B 143,
155. 175, 187, 196, C 199, L23, R77
peram R 62
percullit D 15
perculit 492, D128: -am 275
perfecit 528, 542
perforo C 131
perfundo C 196
perhennis R 95
periclitantes 392, B 200
periculo L 4
periranton Q 6^^
[perire] pereat L24: -irent D 25
permanet Q 18
pernas 33, 208, 300, 333, 521, 587,
B 63, 211, C 25 {gl. membra), D 36,
144, L 29: -is 355, 502
personabat B 184
perturbo 102: -as 206: -ant 184
[pes] pedes L 64
pesas 239: see pessas
peson {iroi-qfTov) Q 43
pessas 155 : see pesas
pestifero B 154
pestis L 86
peto L 7, 22 : -e R 70
petitricem R 20
petulco (? = saucy) 174
phalangem 46, 608, B 33, C176: -es
C85
phetoneum 140: cf. Leid. foetontis i.
sol (on Orosius 1.10.19)
philus ((piXoi) Q 2 : see pilus
phisici 378, 484, [D 120]
phitia B 3 : see pitheum
phoebei 201, 357: see febeus
piacula 130, B41
picis 151
pictura (writing) 536: -g 126
piculam R 29
pilagus D 1 1 , 12: see pelagus
pilus ((f>l\o%) Q 2^ : -e Q 43 : see philus
pilos L 79
pinnas 558 : see pennis
pinsam R 29
pira 93(tpiram), 431, 446, D 26
pirici 350
piscellos 420
pisciculos D 21
pitheum 35: -is 234, (pithis) C 140:
see phitia
pio B 1 5 1 , R 3
Y>\a....{neuL plur.) B 129 (Pplasmamina)
placitum 296, B 95
placita (adj.) Q 44
placoreum 146: -as 85: -a 12
plagas D 105
planetum litoreum D7: -i 106: -is
c^reis 544
plantas 261: -arum L64: -is B 168,
L83
plasma D 9
plasmamine 40: -a 511, 559: j^^ pla...
plasmas 61, B46: -at 433: -ant 6, 179:
-auit 527 : -ent 334 (plasnent) : -aueris
78 : -auerit 23 ('pla mauerit' f/". D 9),
B 11: -ata est 360, 531: -atum est
547 : facere does not occur
plasmaturam B 48
plasnent : see plasmas
plaustra 189
plausus 215, Bi: -um B 42
plectrum R 52
plextra 552
pliades B 106: -um 138, 306: Ji?^hiades
plicat 398, 428, 478, D27: -ant D78:
-ate 347
plumaria R ^^
plurifici 503: -as D 23 : -a 474
plurimis 497 (heading)
pneuma R 88
podon R 65
poemate R 14
poetissam R 14
polenti D 19
policus 374, B 114: -ca 360: -ci C 187
polites L 62
politronum (?) B 84
poUet 397 [transitive): -ent 462: -eret
593: -entem 491, D 127: -enti B 149
polulamine D 90 : see pululamine
polus D 51: -um 135, B 115: -i 51,
103, 222, 288, 290, 494, 561, B35,
84(?), ^ ad fin., D67, R 95, Q27:
■o 305
polygonis (?) : see palligonis
pompam B45: -ae Bio: -a B29: -is
497
pompo B68
ponderis 589, B202, D 145 (..nderis) :
-a B213
[ponere] posito L 3 : possito L 3''
pontes 160
pontus 391, C 34, D 21 : -um 175, 303,
B 143, 184: -i 108
poplites L 62
populat 40 (transitive, cf. 397 pollet):
86
INDEX VERBORUM
populabat B i8o: -auit 301 : -aret 59 :
cf. C.C.C. P856 pupulat. germinat.
Gildas c. 21 pullulante, populante
A ( = Avranches MS.): c. 24 popu-
lans (laying waste), depopulans A.
A ' is similar to the manuscript used
by the Breton monk who wrote the
life of Gildas' (Mommsen). Cf. also
' populante pemicie ' in the poem
'Lector casses catholice' line 77
(Aldhelm's Works, ed. Giles, p. 107)
porcelanus R 82
porcine 576
porci 314
porporei 605: -as 244: see purpurea
porticurn 557
portum 407, B 156
poscere 320: -sco 288 ('posci'), 561,
B126: -scet27i, 292: -ant B 30
possit L 85
posseet (poscet) B65
possessores B65: see possores
possia R 93
possident B 118, D 79
possores (possessores) 271
postea Q 53
posteris B'207 (humanis posteris = sons
of men)
postquam Q 35
potentia L 28
potestates L 16
potitum B46: -o B127
praecedant L i i
praeterii L80
pragmanon (? Trpay/j-dTwv) R 9 [
prason (wpa^ov) Q 19
prata B 165: -is 265, 323, 345
prgcentur C 175
precellit iii
prgcibui 104 : see precipui
precipui D 52 : see pr^cibui
precordia B 78 ('predia'), 202: -is 284
predas 237
predia (precordia): see precordia
predium 459: -a 156, 229, 240, 462
predones 352
predulce B 98
premia 567
(premere) pressis 300
prepugnis: see pugnis
preruptus B 144
presto 49, B 32
prestulor 68
presules Q 61
pretenui 373
preter R 16
principatus L 16
priscum B79: -x C167: -o 398
priuatam R 1 5
priusquam : see nusquam
pro Q 66
probarathron Q 65
procacem R 19
procela 493, D129: procellam 3
procellosum 372: -is B 135
proflas 67, B38: -at 394, 427, B 32,
D 13 (...flat), 28: -ant 372, 488,
D61, 124
profundum D24: -g 470
progeni 591
prohibuit B 153
prolant B 3
proles 12, R 25 : -is 171
prolixa R 63
promerium 365, B 104
prope R 27 : see propriores
properemus B 94
prophetas L 20
propiamine temporeo 380, temporali
512
propiferum 132: see proprifera
propinant 5: -abis 109: -ate 326:
-auerit 211, 284, B 88
propinnat C 12 (gl. ministrat)
propriat (? properat) D 8
proprifera 84: -um 61: see propiferum
proprigenum 77
propriores {z.e. propiores) B 109
proras B 180
proretas L 2 1
proritus 137, 357
pros iirpbs) R 63
prosapia C 59
prospectant 174, 595, B 215: -abant
B208
prosternere L 18: -straui 27, B 22
protegente L 30
protelauerint 339: c/. Gotz v, 607:
Epinal 18C 13 protelata. prolongata
and C.C.C. : also Gildas c. 94, Ald-
helm, p. 96
proten (irpuiTriv) Q 58
proterion (iroTi^pioi') Q 64
proteruus 597
protinus 30, 397, 434, B 13
proto (? irpuTov) R 29
prunis 180
pubescunt 11: -centes 80
pugionem 34, B17: -es 510
pugnas (pugnos) L 56
pugnis C 108
puUa C 4
puUulamine 401
pulmone 2, L 73
pulpitum R 70
puluellos 347
INDEX VERBORUM
87
piilulamine 92 : see polulamine, pullula-
mine
pululauit 299
pumices : see punices
pungunt 152
punices B 186: punicum 406
pupium B 179 : -ibus B 187 : see puppim
pupillis L 43
puppim 569 : -es 392 : see pupium
puri R61
purporeo 579
purpurea Bi2o: -as 500: see porporei,
purporeo
putabant B 186
qua R 55
quadratum 351
quadrigona 585: -um 540: -o 515: -a
(«.//.) 552: -as 313, 509: -a {ace.)
63, 549
quadros R 65
quaesso L 3
quam R 1 2
quamuis 302
quando Q 44
quantum no (in quantum)
quasat B 176 (cf. qua... B 2)
quasso B 17
quater L 20
qua[tit] B 2 : -itur flabris 388, D 10
quaternos 485, D 121: -as 558: -a 122:
-is 280
quatiauit B i
quatinus (=donec) 103, 357: ( = ut)
B89
quattuor L 20
que 6, 21, 27, 42, 73, 85, 108, 112,
122, 145, 166, 169, 177, 183, 186,
r88, 189, 196, 203, 216, 223, 230,
237, 242, 260, 263, 309, 312, 325,
327. 330, 332, 337> 346, 350. 362,
368, 370. 398. 4°^' 408, 414. 4i9>
437. 439' 443> 44^, 448, 462, 464,
467. 473. 491. 494. 506, 519. 522,
523. 525, 528, 539, 542, 579, 581,
583, 584. 586, 589. 594, 604, 610,
B4, 15, 42, 107, 112, 138, 140, 144,
150, 153. 156, 162, 167, 172, 178,
183, 184, 185, 189, 190, 192, 196,
197, 214, 217, C 123, 151, D35, 56,
65, 76, 117, 127, 130, 146, L58,
R 10, 14, 32, 33, 34, 56, 58, 63, 80,
82, Q9
querresta C 179
questus R 76
qui 23, 50, 52, 70, 427, 562, B 10,
16, 33, 36, 65, 127, R34, Q26, 51:
qu? 31. 33. 36t, 498. 514. 517. 532,
543, B 14 (que), 18, 26 (quffi), D 137,
143: quod 254, 257, 556, B40, 47,
129: quod {ace.) 132 : cuius 35, L 26:
cui 45, ? 70, 554, R 3 (cui) : quo 128,
B44, Q 13S: qui 5, 9, 117, 231, 291,
340, 341, B24, 83, 96, 208, D141:
qug {fern.) 465, 471, Bii9 (quae):
qug {neut.) 119, 131, 241, 244, 458,
469, D77, 103 (que), 89 (quae)(?),
93(?), Q44^: quos L62: que 297,
380, 475, 512, 560, B 124 (que), D 72
(que) : quorum L 80 : quibus R 53 :
quis 486, 534, 550, B t20, C 49, 134,
212: quibus {abl.) 299, 454, Li 95,
D66: quis 534
qui {m/errog.) quod 61 : cui 7, 2t : quos
20 : quae 297 (?)
quidam 210, 573, 577, B157: cuius-
dam D 144
quiescunt 318
quin R 1 7
quinos 366 : -as D 59
quinque L81
quinquies binos L 66
quit Rir: queat 493, D 129
quirius Q 46 : see chirimonio
quis 227, 271: quae 297: see ut quid
quislibet 292, B87
quoquo R 1 1
quo R 36
quod 69, 490, 598, D 126
quod si 57
quoque R 94
quoquit D46: see cocant
radios 304: -is 373, D 55
radices 165
ramos 429, L65: -is 458, 469
rapere 353, 491: -it 124: -iunt 237:
-uit 19, 490, D 126
rapida 431: -i D 24: -os 4S8 (Psapidos)
rara R8
rata R 69 [Epinal 22 A 40 rata, per-
fecta]
ratam (ratem) B155: -es 413
raxas Q 49
reanime (Preamine: cf. examina) 496
reboat 146: -ant 183: see roboat
recessam 398
reciduo B 113
reciproco 603
reclinatoria B 57
recondite 287
rectamentum B 98 {qu. oblectamentum)
rector 494, B35: -em 51, B 126
recta R 67
redemptione Q 66
redi R6q
88
INDEX VERBORUM
reduci 6i i (hinc reduci... : cf. Val. Flac.
II. 94)
referta 189: -am 332
refluam 398
refoculant 148: see refuculant
refrenat B 1 39
refrigeria L92
refuculant B202
regia 351, 556 [Bangor Antiph. 12=*
clausa iam regni regia]
regimina (?) B 5
regminat C 118 gloss, D 59 (. . gminat) :
•ant C 86 gloss
regnum Q 18: -i B 158, L92
regulosi B 17 (r...losi), C 128 {gl. uene-
nosi): -o ^2b, 128: -SC45
reliqua L 79
remeantes 611
remiges 18, B 171, 193, 200
remigio B 156
remota 9, 229, C 20: -tiora B no
remis B 173
renibus L 59
reniculos L 72
repentinum B56: -a 425
replent 153, 170
reprimit B 134
res R 79: re 571 (heading): -rum
R79
reseratis C 178
resonat 83, B 41
restaurat 564, B 93
restibus 518
rethraho 545 [corrected to retraho)
reticere Q 12
retrudas L 5 1
retundas "L ^i^
reunias C 80
rhetori 21 : -um 8, 476, 546
ribas 308
rictus B 153: -u see nictum
rigauerint 286
rigorem 439
rimatur R 78
rithmo B 75: -is 280
ritum 396
rivus 56: -i 605: -OS B 150: -is 15
rixas D 13
roboat 216: -ate 283: see reboat
roboreum (i.e. ruboreum) B 32, 143
roboreas (robur) 413, ?D22 (ro )
robore (i.e. ui) 608: see rubore
robora (i.e. quercus) 62, 94, 142, 186,
467. 477. 538,595. B142, D116
robosto B 1 2
robustus 577: -am 569: -o 78: -os 26:
-as B140: -is 189, 479, BT64:
-iorem B 24
rogus 144, 426: -um 583, B 193
('rotum')
romani B 67
ros ( = caput) R 39
ros... C 71
rossea D 26
roscidum 579: -a 141
roseus 357, 426 : -a 93: -um266, R49:
-0B197: -OS 304: -asD57: -is 462,
586 : see rosaea
rostratam C 127: -as 412, B 166, ?D 22
(ro )
rostrum 35: -o L40: -a 601: -is 43,
147, 164
rotas (cakes) 334: -is 517 (?), L 43
trotulanti B 49 : see rutulat
trotum (rogum) B 193
rotundum D 82 (..tundum)
rubra R 39
rubigine (glow) 93, 141, 368, 428
rubisca R 8, 69
rubore ( = robore) B 16
ruboreum : see roboreum
rubreo 437
ructum 95, 369, D4: -u 451 (corr. ex
rictu), D 31
rudentibus B 172
rudem 55, B21: -i 193: -es 346
ruunt 606
rumices 242
i-uminant 158, 418: -auimus 300: -astis
B96
rumoris 48, €21
rumorosi B 46
ruptis 79
rupibus D 114
rura 470
ruscum 173, ?D8o: cf. Gotz v. 623
ruscus. herba
rutilat 303, 364: -auerit 357: -antem
325: -ante 2or, 572
rutilo III: see rutulos
rutulat B 104: -antem 72: see xotvla.n\.\.,
rutilat
rutulos B 101: see rutilo
sablones 164
saborem 286: see saporem
sabulosas 106
sacros B 154
saginatum 99: -as 521, D 144 (sa-
gi..tas): cf. Gotz v. 481
salsugenum 422 : -a 294 : -as B 100
salsus B177: -um D 4: -a B 180: -i
B 89: -as 176, 293
saltim 450
saltosa 467
saltus596: -um 185 : -ibus?D77 (..It....)
INDEX VERBORUM
salubrem 200, 284, B 78 : -i B 156
salum 419: cf. Gotz v. 481 salum mare
salus L 23 : -tis L 38
samum 103, 290: -o C 62 ( = monte)
sanctificate B 77
sancta B 86
sanginem L 59^ : see sanguinem
sanguineum loi: -i 588
sanguinem L 59 : see sanginem
sapida B96: -am B77: see rapida
sapissure Q 10
sapisure Q 10^
saporem 422 : see saborem
sarax Q 52^
sarcina 519: -am D 138
sarmenta 430, D 40 : -is 583
sarx Q 52 : -cos R 87
sat B ad Jin.
saturant 157, 465, D 91
sauciant 119, 131: -abit 50
sauris R 37
saxea 181: -as 241, 385
saxum B 149: -a 473
scafas D23: see scaphas
scaloreis 211: see spalorea, squaloreas
scaltas 244: -is 462
scandit 136: -unt 313
scanng R 54
scaphas 414: see scafas
scapulis 71, 332, D139, L54
sceptrum 54: -o Q27: -a 12
scindellis B 1 83 : see scintilla
scindis 62: -unt 188
scindillosum B 59 : see scintillosus
scintilla 444: see scindellis
scintillosus 442 : see scindillosum
scopg 258
scopatum 253
scopulos B 185, 206
scotigenum B68
scottigenum 274: -i 299
scratu : see seratu
scriptum 124
scropheas 408: see scropias
scropibus B 208
scropias 87: see scropheas
scroplo {? = shyness) 174
scropulum B 210
scrutamini 343
scurilem R 18
scutilihus 509
se (ace.) 374: secum L5, Q 60
secat 135, 222, R81 {corr. ex sectat) :
-ant B no
sectaris 70
securi 539: -bus 62, 187, B214
sed 3, 49, 68, 75, 246, 275, 290, 395,
B45, 69, 84, D 100, L 10
sedat Bi33: -ant 506: -ata R 73 :
-atis B 139
sedilia 323
seferos D120: see sepherus, zephiros
seforeas D 54 (..foreas)
segetes 80, 456
segregate 218, 280, B64: -antur 115
semigilatis C 70
seminas R 75
seminarium 107, 416
semper Q 26
seneam L87
senos: see bis senos
se..nia R81
senis C 53
sennas L34: -arum C 184: -is R 32
sennosis 158, 170, 298
sensibiles 129
sensibus L81
sentina B 180
separant 470
sepherus 477: see seferos, zephiros
sepiat L23: see septa
septemplicem 378: -is 105, 290
septenos B113: -is R40
septricat B67
septa 79, 180, 455, D119: (adj.) 312
seraphin L 1 3
seratu (? scratu) C 169
serenum 393
serunt 156, B4, 116: -ite 346
seriem B 68, C 185
sermonum 205, B87
sermocinoso B 124
serpella 307: -as 464: -is 157
serpit 56 : -unt 605 : serpentibus B 196
seruiens Q 26
seruitia 433
sessa ( = sedilia) 265
sessores 169
setas 514
setigerum 576
setosum D 143 : -as 586
seu 17, dd, R 43
sguus 13: seua B34: -os B 153
si 57, 200, 217, 423, D 24, 47, R 33 (?),
Q15
sibilans 493, [D 129]
sic B ad Jin., D 28, Q 6, R 33 (?)
sidereis in
sidus 30s, B 105
sigellos 169
sigillos 315
sigullum 252
silicem 582: -is 440, D42: -es B 191
siluam 584
siluestres D 39 : -trea 595
similibus L 14
90
INDEX VERBORUM
sine R48, Q51, 57
singula L30
sinum 404
sio(?) R33
Sion Q 2 1
sison (ffwffov) Q 48
sissa : see adsisa
sistres R28
sita 552
situs B114: -um 393, 535, D49: -u
360: -us 455
soboles II, B 7, 217
sodes ( = sodales?) B94
sofocat D 54 : see suffocat
solamina (viands) 297 : -um B 74
Solaris R27: -tur (?) R80
Solent L32: solitum 317: -am B 48 :
-um 178, B2o8(?): -to 328, B 158:
-OS (?/or solidos) 43: -as R28: -a
399, 411 : -is 318, 594
solertem B64: see soUertem
solido B52: -a B171: -OS 43 ?('so-
litos') : -is 65
solifluus 139: -is 373
solio B 158
soUertem 22: -ti 441, 580: j^r^ soler-
tem
soluunt 169, 607: -ite 213: -erit 52 3
solum D 73 : (aec.) 77, 611, B 128,
D64: -i 592 : -o 127
soma Q 36 : -ata C 113: see suma
somniosum 202, 355
somnolentus 209
sonipedes 167: -um 315
sonitus 247
sonorum (ffert. plur.) B45
sonoreus 59, 112, 190, 477: -um
D3, 20: -um [masc.) 250: -o 321:
-as 183: -a D102: -is 67, 388
soni R 22
sophiam 354, D I41 : -g 4
sophicam 23, 197, 214: -a 74, 544
sophismatum C 15
soporem 200
soporeo 208: -is 190: see sorporeas
soporiferam 344
sor... D 151
sorbellat loi : -ant 151, 176; see sor-
billant
sorbent 165, 590: -uit B 146, 189:
sorbsimus B 98 : -uistis 297 : -ere
B33
sorbillant 42 : see sorbellat
sordium 257
soriam 612 {forsan storiam ?/£/ sophiam)
sorporeas B99
sospitem 39, B40: </. stabilem
soteron (ffwr^pa) R87
spadam B 13, Ciio: -is D26: see
spatham
spalorea 327 : see scaloreis, squaloreas
spameis 421 : see squameos
spargit 387, 432, B177: -unt 371,
D63: -itur 602: -si D 66
sparginem 370: -e 40^
sparsio 37
spatham 30: -as 428: -is 581: see
fpadam
spatium 223
specimina 122
spectaculum 264, B 56
spectarent 424, D 24 (...tarent)
spectu R 42
speculamini 198 : -abimur 48
speculator (verb) 4
specula {plur.) 306
spera 360, Bin, D 49 : -am 304,
B127
spicula ?29 ('opicula'), 604, C 122 :
-is 234
spillis: see inspillis
spinam L57
spinosas 242 : -is 180, 459
spipata (? stipata) B 5 : see stipat
spiraculum 108
spirat 95 : -ant 369, D 62 : -auerit
B61
spisso D143: -as 514: -is R 32
spisa B93: -is C 164
splenem L 76
spoliat 479: -ant 236, 609
spresio(?) B45 (.presio)
spumas 387, 482, B 187
spumauerint 294 : -ans 383 : -antem
210: -anti B89: -antia B 205
spumaticus C 33 : -um 17, 175, 409,
490: -am 397: -a D112: spumatic.
D103
spumeis : see spameis
spumoso D14: -a B 133
spungia 442
squaloreas 260: -a B91: see scaloreis,
spalorea
squameos 177: see spameis
stabilis R84: -em 126, 259, 375: -es
165
stabilitat 121: -ant 549: -ent 221
stabula 167
stadium 207: -o 57: -a 45, D 5: -is
571
[stare] steterit 217: -int B 86 : stantia
(Pstatuta) B 57
statuas 31, 241
statuite 233, 263, 323 (cluite Stowasser) :
-tur 585: statutum 124, 295: -as 335:
-a 323 (but cf. B 57) : -is B 170
INDEX VERBORUM
91
staturam D 83
stemata 379, B 120: -a (ace.) 529,
B27, C 10, D71: -ibus C 149 {g-l.
signis)
stemicarum B 123
stemicamina 474, C 166
stemico 55: -as B48: -ant 43, 583:
-ate 197: -ares 63: -atur 373, 7536
(stemicatus) : see sternicant
stemicaturas C 220
stercolinia 152
[sternere] straui C 138
sternicant B 106, 108: see stemico
stibitis B 69 : see stipitem
stibulor D 72
stigat 209 : -ant 86
stillicidia 141, 390 (tstillidia), 588: -is
B196
stipat 361, 535, 557: -ant 469, 502:
-ate 193: -ata B16: see spipata
stipitem 539 : -es 450 : see stibitis
stolas 501: -is 194, B 85, 121
stomachum L68
stornos 213, 503
stragi 19: -e 598: -es B4, C 148
stragulam 203 : -as 498, B 26
strennuum B 22
strepitum 249: -u 113
stridulam R 16
strictus B67: -a 99: -am 600: -mn
252: -o 232, 239, 517, B16, ?D 135
(....cto): -a 351: -as R67: -is 179,
188, 330, 556: -a ?Dii9 (...ricta)
struem 119: -e 565, 609: -es 191, 335,
359, 499, B37
strumas 348
stupam 443
stupuerunt B 145
sub 277, 304, 416, B loi, D 19
subiectas 487
subligat 273
sublimem B126: -es 466, D15: -ibus
L7
sublingug L46
subnemora 220
subterfugio 28
subuertunt B 5
succenderint 349
sucum 166: -OS D96: -is 153: ?see
suxum
sudes L 52 : -ibus 587
sudum L 52^''
sudos 1 40, 361
sutum est 515
suant B84
suffocat 137: see sofocat, sufocat
sufifodiunt 164
sufocat D 54 corr.
suffragare L i, 3
suffragium B 31
suffulcit 376
sufulcit D 23
sugillant 419
suillem 590
suistas 314
sulcauissent C 60
sulco 233, 387, 602, C 17 : -OS B 177 :
-is 478, 593
suma (crw/xa) Q 36=
summum B 84 : -o 558
super... D 135
superat 114
superbo B 161
superciliorum R46 : -is (-iisB, K) L41
superficie R 2 2
superna 516, D49? ( na) : -um 135,
561 : -am 551 : -um 222, 290, Bin:
-i B25, 1 19 : -a 480, D 118
superstites 598
suras L61
surra L61''
[sus] suum 163
suscepit Q 65
suscitas 66 : -at i : -ant 250 : -auero
530, ?Bi25( uero): -etur 215
susperia 394
suum Q 8
suxum 284
syllogismos 6
tabema 513
tabe 208, C 39
tabescunt 395
tabula 531: -am 542: -as 336, B 76 :
-is 547: see tubutas
tabulatum 133, 550: -i B 109: -is 63
tabulosa 167, 557
tactus 209, 442: -um 269, D 30: -u
119, 492, B 63, D 113, 128: see
tractus
talasum B 137
talias L 35
talem 50, 218: -i B8: -es 271,665:
-ia 235
talisicum 415: see thalasicum
talos L 6^
talpha Q38
tam R II, 37, 54
tamaram (camaram) D50: j-c'c" camaram
tamaxo (dav/xd^u) Q 55
tamen B73, 92, R 48
tanaliter Q 3^. The word occurs in
charters of Athelstan. See tona,
tonaliter
tangerent B154: tetigeris 103
tantum (in tantum) 115
92
INDEX VERBORUM
tapetes 196, 346
tautonum R 45 : -ibus L 43
te (ry) Q 62
tectorum D118: -is 552
tedas 342, ?D 57: -is in
tegater Q 2^
tegit 565, B 142: -unt B 115: -ebat
521: -e L53-8T: -ite 348 ^
tegilla D 82 (tegella prima mami)
tegminis 318: -e 361, 456, 514, B 215
tegng [or tigne) C 168
tegoria D81: see tugoria
tegulam ('covering') 526: -asD32: -is
447. B 57
tellatus 472: -um B 135: -o 107: -as
179: -a 403
tellus 461 : -uris 7, 574, 591, B 209 :
-i 481 : -e 566
teminus {?t^/x€i>os) 472: -um 400: -o
107 {p7ima manu) : see mines
tempestivi (stormy) 394 : -uis D lo :
-ua B 134: cf. gstiuum
templi 549
temporalis 47, 57: -i 512
temporei 53 : -o 380
tempore Q 29 : -um 45
tempori (temple) L 40 : see timpori
te[n] (TTjv) Q Y:,
tensum est 523 : tensum B 172 : -is (>6,
D88
tenebris 338
teneram 114
tenere B 186
tenorem 126, B 40 : -is 5, 60, 115, 132,
B67: Epinal 27 C \i
teos {Btbi) Q 48
ter... D 126 (terrestri or -trio)
terebrant 604: -avit 578
(terere) tritam 203
terga L 58
tergere 212: -ite 261: -itur 254
tergora R 55
termino 107 corr.: see teminus
termopilas 228, 408: -is 79 [Gotz v.
397: tennopilas. festin uel anstige
and Epinal 27 C 9, C.C.C.]
terra Q 56
terrebrat B 18: see terebrant
terrenum 473: -as D 105 : r/". D 126
terret 98: -eat L 26
terrestreum D 64, 92 : -o ?D 126
terrestrem 563: -es 164, 384: -ibus
478
terrestrium B 128
territoria 225 [Epinal 26 A 37 territoria.
modicaloca: and 26 E 31 territorium.
possessio]
tertius: see nudius — tertius
tethys: see tithis
tetra 309: -ae L31: -as L 26
tetrex Q 34=
tettex Q 34
textum D 143
thalamis 85, 190
thalasicum 134: see talisicum
thalasson [dakacrawv) R90: J-<f^ talasum
theus (debs) Q 48 : theon R 85, 86
thronus 376: -i 567: -os L15: see
tronum
tibiis L63
tigate[r] Q 2
tigng : see tegng
timor L 26'^, R 4
timpanum R51
timpori L40
tineus (? titaneus) 1 1 1
tinctas 342
tininca R 26
tinolam 66 : see tinulo
tinsurus B 184 (perhaps for tonitruosus)
tinulo B 42 : -as 147: see tinolam
tirannos B 3 : see tirranus, tyrannus
tiriacas B 99
tiriones B 107
tirranus B 157 : j^f tirannos
titan B 100 [Epinal 27 C 30 titan, sol.]
titaneus ni ('tineus'), 133, 303, 364:
Epinal 26 C 19 titania. sideralia
tithicum 107: -i B I44 : -o 563: -a
390, 481, D 1x4: Gildas c. 19 tithi-
cam uallem : see titicus
tithis 393: [gen.) 17, B 133, 203, D 24
(t )
tithonem 483 : see titonis
titicus D6 ('ticus'): -o D 73 (^/. ma-
rino) : C.C.C. T 158 titica. uuefl [qu.
//leaning) : see tithicum
titonis C 79^/. mare, D 107 : see tithonem
to (top) R85, 86
toi {tov) R 85
toleam L 73
toles {ace.) 586, 604, B 2(2, C 126 [gl.
membra): -ibus {dat. atid abl.) 73,
192, B 19, 58, 198, C 116, D30:
Epinal 27E28: cf. Gotz v. 631
toUus 60, 87 : -um 109 : Adamnan de
locis Sanctis li. 28 (Tobler) : see
tolum
toltg R 56 [? cf. sublatum. tultum.
Gotz V. 580, and 547]
tolum 253, 256, B 135. D 60 : -o 490,
B 136, D 126 : see toUus
toma Q 40
ton (jov) R 89
ton {tQv) R 91
tona C 136 {gl. mortalis)
INDEX VERBORUM
93
tonaliter Q 3 : see tanaliter
tonitruoso 205
tonstrum 2: c/. Lios monocus 122
tonstra regentem: 387 quod scriptio
promens De tonstro narrat toruo...
Quod partum prauis : 406 pirae
tonstro uastante perennis : 425 in-
mania tonstra luentes : 478 ut caueant
quae sunt compluria tonstra : 480
mos semper tonstro torrere gemello.
The word may possibly be connected
with torreo.
tonsuras C 162
tonui (=potui) 54, B 23: -it 491
toracem L 73 : -es 170
tormis B 72 : see turma
tornatilem B 112 (tornalitem) : -i C i6r,
204: -es D 16 (torna... : Ptornas)
tornum 382, B 39 : see also turnum
tornos {adj.) 420
torquet 374: -ent 187: -ebant B 204 :
-sit 441, 580: torsis B 169
torreo 97: -et 145, 429: -ent 586, D60:
-entes B 108: -entibus B 195: tostam
R14
torriculas C 132
torridum 95, 324, 427, B 82, 193: -i
363: -a 241: -OS B loi : -a 449
torriminis 266, 426 : -e D 39
tortuosis L 76''''
toruis fluctibus 412 : so Gildas c. 4 and
c. 66 toruis uultibus
tot R65
totum 207 («.), L81 (?«.), R 78 : -am
R 26 : -o (? rovTQ) Q 1 1 : -a, D 145 ?,
R61
toxicus 608: -o 124, B 18 : -a 14 : -os
D 100: -is {gl. mortalibus) C 130
trabeas C 157
trabias 192, 502 {gl. uestes regales: cf.
Epinal 27 C 15 uestis regia)
tractus 139 (? for tactus) : -u 580, B 13
trahite 252 : -at L 5
tramat : see tranat
tramitem 120, 232, 263, 545, B 50: -e
70, 160, 185, 475, 575, 611, B 170
(tramitte)
tranat 87, 401, 411 (tramat): tranant
160
tranquello 395
transit Q 35
transmutat 126
transtra B 171
transuehant (unt) B205
trement B 138: -enti B 34 : -entia {as
suhst.) 435: -entibus D 26
tremor L 26, R4
tremulus B176: -o D113: -a B 203
trepid^ B 182
tricaria B 91 : -as 507
trices 294
trifidum L71: sec triphydum
trifornii L 39
trinitas L 2 : -atis L i
trinon R 89
trinum R 57 : -os 24, B 20, 151 : -a 489
triphydum L 7 1 "^
tripudiaverit 293
triquadrae 7 [occurs in Orosius (general
epithet of orbis), in Vat. Reg. lat. 296
gl. triolinoc (from olin, wheel): also
in Aldhelm, e.g. c. IX triquadram
mundi rotam, c. .Will triquadra
mundi latitudo, c. XXII triquadro
terrarum ambitu, &c., &c.]
triuia 227, 235
tronum B 84 (?), 117: -i B30: -os
L 1 7'^ : see thronus
tropea 611,47: see trophea, tropia
trophas R68
trophea 199, 489: see tropea, tropia
tropia D125: see tropea, trophea
tropicos R71
trucidat 31, B 14: -ant 238, 581, B 194:
-antes B 214
trucido {adj.) loi : -a 11
truculentus 98: -a 29: t-os 184
trudere L85: -unt B 168
trullis 179
truncarent 450
trutinat B 112: -ant D 69 (...tinant)
(trux) truces 234, 603, B 5 : -es {acc^
B 23 : -ibus *B 188
(tu) te 86, R6, 24, 84: tui R60: tis
R12, 62: tihi 76, B47: uos 208
tubulas B 16 ^for tabulas)
tugoria 479 (221 tugurio uel tugorio) :
see tegoria
tugurii R 7 : -o 221 : -a 454 : see tugoria
tultus: see toltae
tum 575, 596, B i6o, 203, L 19
tumentem 410 : -e 402
tumorem (?-e) B169: -is B 157: -e 206,
409, D 116: -es 461
tumultus 190: -urn B 70: -u6io, D 112,
117 (...Itu)
tumulus B144: -o 348: -is 94
tunc B 173, 195
tunsis B 170, 175
turbam 50: -as D91, L 26
turbata B 138
turbine 372, B 177, D 62
turgidis 446
turgunt R 56
turma 149, B25: C 31 (turm.), 90
(turm.): -g l^lur.) 185, 310, 316,
94
INDEX VERBORUM
-36 C 150, 171: -as 69, 75, 182, 236,
465: -is 567, B132: see tormis
turnum (?) D 2 : -o 560: see tornum
turrita 454, 479
turtuosis L 76
tutamine 33, C 125, L48
tute R26
tutelam B 35 : -a L27
tutonibus 1^43^: see tautonibus
tuta R 60 : -am B 155 : -a L 30 : -issima
L49
tuus R 6, 77 : -i R 4 : -a R 23
tympori L 40'' : see tempore, timpori
tyrannus 577: -i 600: see tirannos,
tirranus
uacillant 408
uaciniensi R43
uado D 2
uagantem 251
uagitus : see inuagitus
uago 361: -OS 231: -is B 72
ualde R 93
ualeam L 18, 90
ualido B 79, D i^: -is B 175
uallibus B 181, D 78
uallo B 12
ualuis R 39
uanitas L6
uapor 308: -rem 431, B 80 : -ris B 55,
P56: -re 134, 373, B151, D29, .S3
(in 134, B 55, D S3 ^?/. = 'a flood of
light')
uariant 306
uarius D 66 : -a 536: -is 156
uastum 417: -am 581 : -i 9, 51, 561,
B 208: -o 305, 488, D 124: -a 362 :
-a 154, 402, B 190
uatem B 152: -es 554
ubi 296, Q32
uchas 183
uechrus 127: -os 116: see uecris
uecordia C95
uecris D loi
uehere B212: -erent 599: -or L90:
-itur 519, B 174
uelamina 447
uelat D 77: -abat D 144: -ate 345,
B57: -atur D65: -antur D 77
uelicat 400, D 7
uelit R 36
uellicant 29
uelud D 123
uelut 41, 487, L4, R51
ueluti 93
uenas 460, 476, L 74
uenenoso 126: -a B 19
uenereis C 58
uentrem L 69
ue[nt]osum B42
uentorum B 140
uenusti (epithet of accolae) 276, B 71 :
-OS 230
uerbalis 216: -em 119: see uerbialia
uerberat 391, D 5
uerbialia C213
uerbio[so] D 72
ueretrum : see uorotrum
uermia 151
uernaculos gibrosos 174, humanos 564
( = homines)
uernia i : -am C 56 [gl. letitiam) : -a
B 73 \cf. gloss : sine uerno • i • sine
laetitia, and Epinal 28 E 37 uernans.
laetans]
uerrit D 20 : -unt 175, 421, 459: -entes
B187
uersutilem 30 {v.l. uersatilem)
uersa R64
uerticem L83: -i L37: -ibus 505,
B28, 215
uertiginem 374, B 112, D 69 : -e 444
ueribus 585
uesiccam L77
uesiculas 153
uestibulum 258
uestiles 191, 499
uesti B52: -ium 609, B 37
ueternas 81, 93, 445
ufedis C 40 {qu. umidis, uuidis, or
liuidis or whatl)
uiam R81
uiatorum 236
uibro 34, C 129: -at C24: -ant 510:
-ent 1^32^: -ante R 30
aiguit 440
uigil R 80
uigilas R 74
uigorem 39
uigricatus C 26
uimina 523
uiminas B 54
uinclo R 18
uineta 457
uiole Q 30
uiolatur .128
uipereo 50, X19, B 14 (uipero) : -i 235 :
-OS 6
uiraginis C 98
uiricomis 438 : see uricomus
uirtutibus L 8
uim R II
uiscera B 195, L 50
uisceria 100
uisere B 94
uisitemus 225
INDEX VERBORUM
95
uita Q 6, i6 : -am L 85
uitalia L 70
uitioso 38
uitreus 366: -um 103, 211, 326, 419:
-o ■261, B150: -as B 155, 187: -a
B116
uitro R 44
uixerit 107 : uiuentes L 15
uiuidum loS
uiuolae Q 30^
ulcera B 19, 34, C 27
ullum R47: -as D13: -a 255, B 41
ulnas L 55
umbilicum L 68
umbraculum B 105
umbriferos 361 : -a 447
umbrosas D 32
unda 422, C I gl. (the correction urna,
tho' obvious and supported by
Gotz V. 444, ought probably to be
rejected) : -a 212 : •■s. 395 : -as B 139,
155 : -arum B 181 : -is C 32 gl., ?D 5
undique B 160, 209, L 28
undisonum B 137: -i B 187 : -ae B 203 :
-o 413
undosis 385
ungues 599, L66: -ibus L 56
unguinem L 75''
unitas L i : -atis L 2
[unitus] unita {ahl.) 217: -um 555,
C 195 : -am 516
unum R 57
uoculas R 76
uolubilem 374
uonitue Q 58
uoraginis 571 : -e 425
uorant 177
uorotnnn B 199 { = ^dpadpov)
uortice 91, 386 ('nortice')
uos 208
uocem R 16
ura R33
uranum B 106 : see horanus, huranus
-a 247, 453
see uiricomis
17. ^3. 31. 51
24. 45
urbani 5, 60: -g 125:
uricomus 144: -o 451
ursus 114, B 32
usque L83
ut ( = sicut) L32, R77, Q17, 30, 38
ut ( = dum) 38(?), 251
ut ( = wcrTe) 15
ut (^'ifOL, Sttws) 78, 211, 226, 264, 268,
272, 282, 284, 286, 293, 294, 322,
570, Bii, 50, 52, 55, 61, 66, 78,
80, 85, 88, 155, L5,
83, 89, R 23, Q 8, 21
ut quid 205
utre(?) R53
utroque B 144
uterum 424, D 8, 24, R 62 ;
440, B 201, D42
uti 339, B31, L23b
utico 63
utrum 10, 13, 62
uuae ( = uvula) L45:
162, 246, 471 : -is B X42
uulgantem C 198
xenodochium Q 61 (xenodicium S.)
ymniste {iifji-vlaare) R 89, 92
ypanon (? ovpavCov) R 90
zain R93
zephiros 484: see seferos, sepherus
zonae 367 : -as D 59
Imperfect Words.
-o 398,
(? tufts) 143,
...citat D II
...datos B 28 (qii. sedatos)
...dorum D 109
...egellam D51
...pago D145
...pidas D 151
...ntoria D 75
\
OF '/
CAMBRIDGE : PRINTED BY JOHN CLAY, M.A. AT THE UNIVERSITY PRESS.
32
RETURN CIRCULATION DEPARTMENT
TO-i-^ 202 Main Library
LOAN PERIOD 1
HOME USE
2
3
4
5 (
S
ALL BOOKS MAY BE RECALLED AFTER 7 DAYS
Renewals and Recharges may be made 4 days prior to the due date.
Books may be Renewed by calling 642-3405.
DUE AS STAMPED BELOW
*iiTnn(<;aiiiir97'&&
UNIVERSITY OF CALIFORNIA, BERKELEY
FORM NO. DD6, BERKELEY, CA 94720
®$
U.C. BERKELEY LIBRARIES
CDQb3D57St.